40 Yılda İki Defa İşgale Uğradı

Aşkale 3 defa Rus işgaline uğramıştır. Birincisi; 27 Haziran 1829 ikincisi; 17 Kasım 1877 ve üçüncü işgal ise 16 Şubat 1916 tarihindedir.

Üçüncü işgal Bolşevik İhtilalinin gerçekleştiği 7 Kasım 1917 tarihine kadar devam etmiştir.

Rusya'da çıkan Bolşevik İhtilali nedeniyle, Rus birlikleri işgal ettikleri toprakları silahlı Ermeni çetelerine bırakarak çekilmiş, Aşkale tarihinin en talihsiz ve karanlık günlerini bu dönemde Ermeni zulmü ile yaşamıştır.

3 Mart 1918 tarihinde Kazım Karabekir komutasındaki 1. Kafkas Kolordusunun taarruzuna milis güçlerinin de katılımıyla sona ermiş, Aşkale işgalcilerden kurtarılmıştır.

Rıfat Erdal; Bir Yedek Subay'ın 1. Dünya Harbi Hatıraları isimli yazısında o günleri şöyle anlatıyor:

"Erzurum'a yaklaştıkça Ermeni kuvveti artıyor ve bizimle birkaç saat müsademe etmek cüretini gösteriyorlardı. Rusların bırakıp gittikleri bol miktardaki silah ve cephaneden istifade ediyor ve bize karşı makineli tüfek ve top bile kullanıyorlardı. Piyade tüfeğini iyi kullanıyorlardı ama makineli tüfek ve topta acemi oldukları tam manasıyla belli oluyordu. Çardaklı'dan hareketimizin 15'inci günü Kütür köprüsünü geçip Mamahatun ve Aşkale'ye girdik. Erzurum'a taarruz hazırlığı başladı. Ermeniler 'in Erzurum civarında bir ölüm kalım muharebesi yapacaklarını haber alıyorduk.

Aşkale kazasının Cinis, Merdiven, Ağaver köylerine girdiğimiz zaman gözlerimizi yaşartan facialarla karşılaştık. Köy halkından birçoklarını camilere ve evlere kapatıp yakmışlardı. Bu köylerden sağ kalanlar bizim askerin köye girmesi üzerine yangın yerlerinde ölülerini aramaya başladılar."