Erzurum Sanasaryan Ermeni Okulu

Erzurum Kongresi'nin Yapıldığı Binada 1881'de Ermeni Tüccar Mıgırdıç Sanasaryan Tarafından Kurulan Ermeni Sanasaryan Koleji, Eski Bir İdadiye Okulu'dur.

Anadolu Umum Islahat Müfettişi Şakir Paşa'nın da yazdığı gibi ".. birinci derece ehemmiyetli Rusya'lı bir Ermeni vasıtasıyla Erzurum'da tesis olunan Ermeni Sanasaryan mektebi ..." dir. 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarından sonra Gayrı Müslim okullarına mali destek verilmemesi sonucu Mıgırdıç Sanasaryan, üç sene bekledikten sonra kendi malî olanaklarıyla 1881'de bu okulun kurulmasını sağlamıştı.

Lise aynı zamanda bir öğretmen okulu olarak işlev görmüş

Bu lise aynı zamanda bir öğretmen okulu işlevini de görmekte olup buradan mezun olanlar Erzurum ve çevresindeki Ermeni okullarında öğretmenlik yapıyorlardı. Sansaryan Lisesi öğrencilerinin büyük bir kısmı fakir ailelerden geliyor ve bursla okuyorlardı. Sansaryan Yatılı Lisesi'ne bağlı bir de Sansaryan Sanayi Mektebi vardı. Sansaryan Lisesi öğretim kadrosunun büyük bir kısmı Almanya'da ve Ingiltere'de eğitim görmüştü. Lynch'ın yaptığı gözlemlere göre bu okullar Erzurum Ermeni cemaati'nin sıkı bir denetimi altındaydı.

Lise sonrasında binanın durumu

Bina Erzurum Kongresinden sonra 1920-1921 yıllarında Sanat Okulu, 1922-1923 yıllarında Sultani (lise), 1924 yılında da Ilkokul olarak kullanılmış, aynı yılın sonunda, çıkan bir yanginla ahşap bölümleri tamamen yanmış, yapılan eklerle onarılmıştır. Erzurum ili özel idaresi, yanan okulun yerine, yeni bir okul yaptırmış, 1926-1927 ders yılı başında (Gazi Ilkokul) adıyla hizmete açılmıştır. Daha sonra okul, 1940 yılında (Atatürk Yapı Sanat Okulu) olarak kullanılmaya başlanmıştır.