Tadına Doyulmaz Şifa Kaynağı Çiriş Otu

Sarızambak, Asphodelus ramosus, Liliaceae olarakta adlandırılan Çiriş, zambakgillerden; beyaz çiçekli bir bitkidir. Kökündeki yumrulardan 'Çiriş' yapılır. Erzurum'da çiriş bitkisinin genç sürgünleri ve taze yaprakları sebze olarak pişirilip tüketilmektedir. Mart-Temmuz aylarında çiçek açar.Her hastalığa derman olduğu söylenir.

Pırasaya benzeyen yaprakları ile halk arasında dağ pırasası, kirkiş otu, kirgiç, yabani pırasa ve güllük gibi isimler ile adlandırılır. İçerisindeki vitamin ve mineraller ile hem ilaç olarak hem sebze olarak tüketilen çiriş otu; ülkemizde otlu peynire katılır ve İtalya'da Rignano Garganico ismi ile bilinen peynirin üretiminde kullanılır.

Erzurum'da ve birçok bölgede yetişen çirişin neredeyse her hastalığa derman olduğuna inanılır. Nisan ayından itibaren pazarlarda boy göstermeye başlayan çiriş, 50-100 cm boyunda bir bitkidir. Fazla uzamamış zambaklara benzeyen yaprakları uçlarına doğru sivrileşir. Körpeyken yapraklarından yemek yapılır.

Çirişin Tadına Doyulmaz...

Çiriş, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da sevilerek tüketilmektedir. Mesela; Sivas'ta en çok kuzu kulağıyla birlikte yağlı ve soğanlı olarak pişirilmektedir. Bayburt yemekleri arasında "Çirişli Bulgur" meşhurdur. Hele de kavurma ile pişirildiğinde tadına doyulmaz. Ayrıca çiriş yaprakları, maydonoz gibi börek ve gözlemelerde sade ve kıymalı iç malzemesi olarak, ya da ıspanak gibi yumurtayla kavrularak da tüketilebilmektedir.

Çiriş, otlu peynir yapımında da kullanılmaktadır. Çirişin köklerinden de bir zamk çeşidi elde edilir. Kökler dilimlere ayrıldıktan sonra kurutulur ve değirmende öğütülerek toz haline getirilir. Bu zamk genellikle ayakkabıcılık, ciltçilik ve çantacılıkta kullanılır.

Eski Bir Şifa Kaynağı Çiriş Otu...

Çiriş, birçok bölgede "şifalı ot" olarak tanınır. Nerdeyse her hastalığa derman olduğuna inanılır. Erzurum'da pazarda çiriş satan yaşlı bir köylü şunları söylemişti:

"Ne hastalığınız olursa olsun, çiriş pişirip yediğinizde hiç birinden eser kalmaz."

Çiriş bitkisi çok eskiden beri tedavi amacıyla da kullanılmaktadır. Eski zamanlada çiriş köklerinden hazırlanan merhemler uyuz ve frengi hastalıklarının tedavisinden kullanılırmış. Dahilen idrar artırıcı özelliği de vardır. Ayrıca bazı türlerinin köklerinden elde edilen kök ekstraktlarının (glukomannazlar) anti-tümör etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Çirişin Faydaları

Çiriş otu roka ve pirpirim otu gibi C vitamini acısından oldukça zengindir ve bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı vücudu korur.

Çiriş otunun suyu sivilce ve egzama gibi hastalıklara karşı kullanılır.

Çiriş otu adet düzensizliklerine iyi gelir.

Çiriş otu kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser.

Çiriş otu memeli basuru tedavi eder.

Çiriş otu mafsal ağrılarını dindirir.

İdrar söktürmede en etkili doğal çözüm çiriş otudur.

Saçkıran tedavisinde kullanılır.

Frengi hastalıklarının tedavisinde kullanılır.

Çiriş İçin Lezzet Tarifleri

Erzurum'un yöresel ciriş yemeği tarifleri

Çiriş Salatası

Malzemeler

Yarım kilo çirişotu, sızma zeytinyağı, 1 diş sarımsak, 1 adet limonun suyu

Hazırlanışı

Çirişlerin saplarının birleştiği zarı sıyırın, uçlarını kesin. Hepsini iyice yıkayın. Kaynar su dolu bir tencerenin içinde çirişleri yumuşayana kadar haşlayın. Soğuk suyun altından geçirip, suyu iyice akana kadar süzdürün. Bir karıştırma kabına arzu ettiğiniz miktarda sızma yağ, limon suyu koyun. Sarımsağı bir miktar tuzla dövün ve bu sosa ekleyin. Hepsini çatalla karıştırın ve üzerine çirişleri ekleyin. Sos heryere bulaşana kadar karıştırın. Bir servis tabağına düzgünce yerleştirip servis yapın. Bu aşamada biraz yoğurtla karıştırıp, serinletici bir lezzet elde edebilirsiniz.

Zeytinyağlı Çiriş

Malzemeler

1 kilo çiriş otu, 2 adet havuç, 1 adet kuru soğan, yarım çay bardağı sıvıyağ, yarım çay bardağı pirinç, tuz,1 tatlı kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı salça veya 2 adet domates.

Hazırlanışı

Çirişleri güzelce ayıklayıp iyice yıkayın. Soğanları yemeklik olacak şekilde doğrayın. Havuçları da istenen şekilde doğrayın, sıvıyağda soğanları ve havuçları pembeleşene kadar kavurun. 1 tatlı kaşığı salçayı veya domatesleri de doğrayıp ekleyerek biraz daha kavurun, sonra çirişleri ekleyip bir iki çevirin. Pirinç, tuz ve şekeri de ilave ederek, üstüne de sıcak su ekleyerek pişmeye bırakın. Pirinçler pişti mi, çirişler çabuk piştiği için ateşten alın. Üzerine limon sıkarak soğuk servis yapın.

Kaynak: saglikaktuel.com, ailevekadin.com, yemek.com