Erzurum Kongresi Nasıl Toplandı, Hangi Kararlar Alındı ve Neler Yaşandı?

Daha önceden 10 Temmuz'da yapılacağı duyurulan kongre yeterli delegenin henüz gelememesi nedeniyle 23 Temmuz'da Kilise Mahallesi'ndeki mektebin salonunda toplanmıştır.

Kongre, Hoca Raif Dinç'in toplantıya katılanların yoklamasını yaptırması ve açılış konuşması yapmasıyla başlamıştır.

Kongreye Erzurum 24, Trabzon 17, Sivas 10, Van 2, Bitlis 3 vilayetleri, ayrıca bu vilayetlere bağlı sancak ve kazalar ile Erzincan Sancağı ve bu sancağa bağlı kazalardan toplam 56 delege katılmış, Elazığ, Diyarbakır ve Mardin illerinden seçilen delegeler çeşitli nedenlerden dolayı kongreye katılamamışlardı.

Erzurum Kongresi Mustafa Kemal'in sivil olarak görev aldığı ilk yerdir.

9 Temmuz'da askeri görevinden ayrılarak Erzurum merkez delegesi olarak kongreye askerî üniformasını çıkardığı için dönemin Erzurum Valisi Münir Bey (Akkaya) tarafından temin edilen sivil bir kıyafetle katılan Mustafa Kemal Paşa, oy birliği ile kongre başkanı olarak seçilmiştir.

Kongre 14 gün devam etmiştir.

Çok büyük zorluklar, İtilaf Devletleri ile merkezi İstanbul Hükümeti'nin tüm engellemelerine rağmen kongre 14 gün sürmüştür.

Erzurum Kongresi, 11 maddeden oluşan bir beyanname yayınlayarak Milli Mücadele Hareketi'nin yazılı anlamda esasını, özünü ve temel yapısını oluşturmuştur.

Manda ve himaye reddedilerek ilk kez ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.

İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiş ve Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalandığı anda Türk vatanı olan topraklarının parçalanamayacağı açıklanmıştır.

"Millî İrade"nin hakim kılınacağı büyük bir siyaset projesidir.

Türk milletinin esir, Türk vatanının ise asla işgal edilemeyeceği iradesinin en somut tezahürü olan Erzurum Kongresi , Millî Mücadele'yi askerî bir eğilimden ya da askerî ihtilâlden ziyade sivil bir millî harekete dönüştürmüştür.

Erzurum Kongresi toplanış şekli bakımından bölgesel olmasına karşın aldığı kararlar bakımından milli bir kongredir.

İlk kez başkanlığını Mustafa Kemal'in yaptığı dokuz kişilik bir Temsil Heyeti oluşturuldu.

Bu Temsil Heyeti bir hükümet gibi görev yapacaktır. Temsil Heyeti'nin görevi TBMM'nin açılmasına kadar devam etmiştir.

Kongrede ilk defa geçici bir hükümetin kurulacağından bahsedilmiştir.

Erzurum Kongresinin bir önemi de Batı Anadolu'da Yunan kuvvetlerine karşı mücadele eden Kuva-yi Milliye üzerinde büyük moral etkisi yaptı.

Kaynak: Erzurum Kongresi, Mahmut Enes Soysal