326 Bakırcıdan Geriye Kaçı Kaldı?

Erzurum'un tarihi çarşılarından biri 'Bakırcılar Çarşısı', zamanında 326 işletmenin faaliyet gösterdiği, günümüzde ise 5'inin ancak ayakta kalabildiği yer. Yıllar önce çarşıya girdiğinizde sizi kalay kokusunun karşıladığı, işlenen bakıra sallanan tokmakların ritminin karıştığı ve kulaklarda hoş seda bıraktığı çarşı...

Sancağı Olan Bir Çarşı, Bakırcılar Çarşısı...

Erzurum'da ilk kurulan derneklerden biri, hatta sancak verilen bir oluşum olan bakırcıların son temsilcilerini ziyaret etmeye karar veriyoruz.

Erzurum portalı olarak çarşıya varır varmaz ilk dikkat ettiğimiz kalay kokusu oluyor. Derin bir nefes alıp işyerlerinin önünden geçiyoruz. Lakin burnumuza çelik ve alüminyum kokusundan başka bir koku gelmiyor.

Kalay Kokusu ve Tokmak Sesi...

İşyerlerine kafa uzatıyor ve kulak veriyoruz. Bakır işleme ve tokmak sesi duyamıyoruz. Tek tük işlenen bakır ve bir yerde yapılan kalay bizi tamamen umutsuzluğa düşmekten kurtarıyor. Selam veriyoruz, sıcak bir karşılama ile Yusuf Yapıcı'ya misafir oluyoruz. Ata dede dadaş olan Yusuf amca çay ikram ediyor. 'Bakırcılık bitiyor mu?' dememizi duyar duymaz içini döküyor.

Gelin Çeyizlerinin Vazgeçilmezi!

Bakırcılar çarşısının 100 yıllık olduğunu hatırlatan Suat usta, 1980'den beri bakırcılığın geri gittiğini, Erzurum'da bir dönemler 326 bakırcı ve kalaycının olduğunu, şu anda ise 5 tane bile olmadıklarını söylüyor.

Bir dönem zenginliğin göstergesi olan bakırın, mutfak eşyaları ile kendini gösterdiği , gelinlik çeyizlerinin ise olmazsa olmazları arasında en başta yer aldığını öğreniyoruz.

'Sağlık Demek 'Bakır' Demek mi?' 'Peki Diğerleri!'

Yusuf usta anlatıyor biz dinliyor ve soruyoruz. 'Bakır zararlı mıdır?' 'Hayır' deyip ekliyor, "Şu anda bizim kullandığımız ve alıp sattığımız ve evlerimizdeki çelik, alüminyumlar, teflonlar, seramikler, granitler bence ki benim baba ve dede mesleğimdir. Şu kadarını söylüyorum bunu bilim adamları da ilim adamları da biliyor. Demin saydıklarım sağlığa zararlı, bakır sağlığa zararlı değildir."

Bakır Tencerede Pişirilen Yemeğin Tadı...

İnsanların bakırı kullanmaktan imtina ettiklerine vurgu yapan Suat usta, bakır tencerede pişirilen yemek ile alüminyum, çelik tencerede pişen yemeğin bir olmadığının altını çiziyor.

İddialı konuşan yılların bakırcı ustası Yapıcı, denemenin bedava olduğunu anlatıyor. Meraklısı var ise dükkânına davet ediyor ve ekliyor, " Bakır ve diğer tencereye aynı eti koyup pişirelim. İkisindeki lezzet tamamen farklı olacaktır. Çeliğin tadacağını, alüminyumun boya vereceğini, teflon ve seramiğin birinci derecede kanserojen ettiğini yaptığını ileri süren bakırcı ustası, "Bunu devlet dahi açıklıyor. Ama vatandaş halen daha gelmiş benim gibi bir esnafa, 'Abi teflon tencere var mı? Seramik tencere var mı? Granit tencere var mı? Diye soruyor. Başından sonuna kadar yapma yapıştırma söylemler."

Altının Küçük Kardeşi Gümüş, En Küçükleri Bakır...

Bakırın saf ve topraktan çıktığını, altının küçüğü olduğunu hatırlatan elleri nasırlı usta, eskiden birinci derece altın, ikinci derece gümüş ve üçüncü derece bakırın olduğunu dile getiriyor. Bugün 1 liraya alınan bir bakır tencerenin 10 yıl sonra 10 lira ettiğini, lakin 1 liraya alınan bir alüminyum veya çelik tencerenin yarın ise hiçbir değerinin olmadığına dikkat çekiyor.

Bakır Kullanılan Dönemde Eczanede Kaç İlaç Vardı?

Suat usta bakırın önemini bilmediğimizden yakınıyor. 'Hastanelerde ne kadar servis açılmış?' diye sorup ekliyor, "Ne kadar ilaç var? Eskiden bir eczanede 4 ilaç vardı. Şimdi 40 bin tane var. İlaca göre hastalık, hastalığa göre ilaç var. Ele doktorlar vardı, Dâhiliye, Hariciye, Ortopedi, şimdi kaç bin çeşit var? Hariciyeden çok Kalp hastalıkları çıktı. Neden çıktı? Bizi önce hasta ettiler sonrada tedavi ediyorlar. Tedavilerden biri 'Bakır' dır. Bakırı hayatımızdan çıkardık ve hasta olduk. "