4 Kasım 1877

Ruslarla yapılan Deveboynu Muharebesi'ni kaybeden Türk ordusu Erzurum Aziziye tabyasına kadar geri çekilir.

5 Kasım 1877

Ordu Erzurum Aziziye tabyasına kadar geri çekilir. Rusların bu şehri alması halinde bütün Doğu Anadolu'nun ellerine geçebileceğinden korkan Ahmet Muhtar Paşa şehrin savunulmasını emreder. Habercilerini Erzurum'da dolaştırarak: "Erzurum, sokak sokak, ev ev müdafaa edilecektir. Kadın olsun erkek olsun, yaşlı olsun genç olsun her Türk ve Müslüman, müsellah ( silahlı) asker gibi bu namus müdafaasına elbette katılacaktır. Bu hamiyetiniz, devletin şanına layık olacaktır." satırlarını bildirir.

8 Kasım 1877

Ruslar ve Ermeniler 8 Kasım'ı 9 Kasım'a bağlayan gece, gizlice Erzurum'un Aziziye Tabyası'na girerek nöbetçileri öldürdüler ve tabyayı ele geçirdiler.

9 Kasım 1877

Sabah ezanından hemen sonra "Moskof (rus) askeri Aziziye Tabyası'nı ele geçirdi" şeklinde minârelerden Erzurum halkına haber verildi. Erzurum halkı, Nene Hatun önderliğinde toplanıp Aziziye Tabyası'na doğru kazma, kürek, av tüfeği gibi ellerine geçirdikleri her silahla Osmanlı askerleriyle birlikte saldırıya geçti.

Taraflar

Rus İmparatorluğu - Osmanlı İmparatorluğu

Padişah ve Komutan

II.Abdülhamit dönemi Gazi Ahmet Muhtar Paşa komutası

Tarih ve Süre

8-9 Kasım 1877, 2 gün

Güçler

120.000 Rus ve ayrıca Ermeni Taşnak Komitacılar

30.000 asker ve yerel halk ve milis güçleri

Kayıplar

Rus ve Ermenilerden 2300-3000 ölü ve 130 esir. Yaklaşık 1000 şehit.

Sonuç

Tarihe altın harflerle işlenen Osmanlı Zaferi

Antlaşmalar

Ruslar askeri güçleriyle giremediği Erzurum'a üç ay geçmeden, 3 Mart 1878'deki Ayastefanos Antlaşması ile girer. Osmanlı Ordusu ise Bayburt yakınına kadar geri çekilir. 13 Temmuz 1878'deki Berlin Antlaşması'na kadar Erzurum, Rus hakimiyetinde kalır. Bu antlaşmayla ise Kars, Ardahan, Oltu, Narman, Horasan'ın büyük bir kısmı Ruslar'ın olurken; Erzurum Osmanlı'nın elinde kalır.