Erzurumlu ruhu hiç bir mübalağaya kapılmadan tek kelime ile mertlik ruhudur...

Mert ve mertlik çeşitli tefsirlere uğramayan tek anlamlı bir kelimedir. Özü, sözü doğru olan ve bu doğruluğu her türlü hareketiyle ispat eden insana mert, bu ulvî ve insanî vasfa ise mertlik denir. Bütün tarih boyunca bu ülke böyle anılmıştır. Erzurumlunun mert kişi olduğunu, barışta ve savaşta bu mertliğin en güzel örneklerini verdiğini herkes bilir. Bu toprağın içli ve genç şairi merhum Kemalettin Kamu:

"Dediler davranma düştün kapana
Ya çek bıçağını ya gel imana
Dedim ki: Dadaşı doğuran ana
Taşır mı karnında eğilecek baş!.."

sözleriyle bu ruhu en hakiki çehresiyle böyle belirtiyor. Gerçekten "Dadaş" bu ruhun en hakiki sembolü olmuştur.
Şöyle ki:

"Dadaş bir felsefedir, kılığıyla barıyla
Dik duran heybetiyle, yükselen vakarıyla"

O Dadaş ki hayatta her şeye tahammül eder, açlığa, susuzluğa, hastalığa, ölüme; fakat asla vakarsız ve şerefsiz yaşamağa tahammülü, kudreti yoktur.

Şerefi ve namusu için ölür veya öldürür. Bu onun elinden alınmasına imkân olmayan et gibi, deri ve kemik gibi ulvî bir parça, ruh gibi maneviyat takatıdır. O bu takatla yürür, bu takatla savaşır.

....

Erzurumlunun hamuruna çiğ maya katılmamıştır. Olduğu gibi görünür, göründüğü gibi yaşar. Mürailik, hululculuk bilmez. Dadaşın kendi öz tabiriyle (Dobra) konuşur. Arkadan konuşmayı sevmez. Kahpelik onun gözünde en aşağılık bir ruhtur. Her zaman dostuna dost, düşmanına düşman kalmasını bilir. Yüze gülmez, aman dilenmez. Sıktığı eli bırakmaz, uçurumdan atmaz. Arkadaş uğruna seve seve ölür...
Saygı ve vakar onun ezeli karakteridir. Mertlikten ayrılmaz, vakarsız yaşamaz o.
Cılız kelimelerin ifadeden aciz kaldığını, bu ruhu tam tasvir etmeye kalem gibi maddi bir vasıtanın kudreti olmadığını itiraf etmek lâzımdır.

Cevat GOBİ; Erzurumlu Ruhu, 12 Mart Mecmuası, 1953.

Paylaşım Alparslan Kotan