Erzurumlu Delikanlının Aşkı!

Sarı Gelin türküsü, Kuzeydoğu Anadolu Erzurum coğrafyasında ortaya çıkmış...

Türklerin büyük bir kolunu teşkil eden Kıpçakların diğer adı da Kuman'dır. Diğer kavimler, Kıpçakları "sarışın" anlamına gelen "Kuman" adıyla veya bu anlama gelen başka kelimelerle anmış ve tanımışlardır.

Sarı Gelin, eski çağlardan beri Çoruh ırmağı boyunda yaşayan Hıristiyan Kıpçak beyinin kızıdır. Erzurumlu bir delikanlı sarışın Kıpçak beyinin kızına âşık olur ve Erzurumlu delikanlı ile sarışın Kıpçak kızının arasında Erzurum ve yöresinde yaşamaktadır.

Türk kültüründen etkilenen Ermeniler arasında birçok şifahî halk edebiyatı ürünümüzün yaşıyor olması, Sarı Gelin türküsünün, bir Ermeni türküsü olduğu iddiasının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Böyle bir şey yoktur. Sarı gelin türküsünde Ermenice kelime yoktur.

Sarışın Kıpçak kızına âşık olan delikanlıyı ailesi kız ile evlenmesine karşı çıkar. Delikanlı ise kıza deli gibi âşık olur ve aşkını şiirle mırıldanarak söyler. Kız bey kızıdır zaten bey de kızını vermez bu delikanlıya.

Delikanlı sarışın güzel kızı kaçırmağa karar verir ve kaçırır. Kıpçak beyinin adamları iki kaçağın peşine düşer ve uzun bir takipten sonra bulurlar ve oğlanı öldürürler. O günden beri halkımız arasında bu hikâye dilden dile dolaşır.

Türkü Dadaş türküsüdür ve Rahmetli Faruk Kaleli hocamız türküyü derleyerek bugünkü hale getirmiş...

Kıpçakların, güzel, sarışın, mavi gözlü oldukları tarihte bilinmektedirler.

Sarı Gelin Türküsü

Erzurum çarşı pazar Leylim aman aman leylim aman aman
Leylim aman aman sarı gelin

İçinde bir kız gezer Hop ninen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Elinde divit kalem Leylim aman aman leylim aman aman
Leylim aman aman sarı gelin

Katlime ferman yazar Hop ninen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Palandöken yüce dağ Leylim aman aman leylim aman aman
Leylim aman aman sarı gelin

Altı mor sümbüllü bağ Hop ninen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Seni vermem yadlara Leylim aman aman leylim aman aman
Leylim aman aman sarı gelin

Nice ki bu canım sağ Hop ninen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Sarı Gelin Türküsünün Yazarı Kimdir?

Sözlü kültürel bir miras olan bu geleneksel türkü, anonim olduğu için yazarı veya bestecisi bilinmez. Dilaver Düzgün'e güre birçok kaynakçanın taranması, sarı, sarı kız, sarı gelin sözlerinin Anadolu'da, Balkanlarda, hatta Özbek, Kazak, Türkmen, Tatar sahaları gibi geniş Türk coğrafyasında okunan halk ezgilerinde ne kadar yoğun bir biçimde yer aldığını göstermektedir. Ayrıca Türk mitolojisinde sarı rengin önemli bir motif olarak kullanıldığını da belirtmek gerekir. Düzgün, türkünün ezgisi, yapısı, konusu, bütün yönleriyle Türk halk kültürünün bir ürünü olduğunun muhakkak oluğunu söylüyor.

Sarı Gelin Türküsü Farklı Ülkelerde Popüler Bir Türküdür

Sarı Gelin veya Erzurum Çarşı Pazar; Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve İran'da popüler bir türküdür. Türkü farklı dillerde farklı sözlere sahip olsa da melodisi aynıdır. "Erzurum Çarşı Pazar" (TRT Repertuvarı, 2000); olarak kayıtlı olup halk arasında "Sarı Gelin Türküsü" diye bilinen türkünün Kars, Ermenistan ve Azerbaycan yöresinde söylenen biçimlerinde farklılıklar bulunmaktadır.