"Misâl-i Erzen-i Rûm Yazı Kış Değil de Nedir" Soğuk ve Erzurum

Palandöken Dağları eteklerine kurulmuş, şirin bir Anadolu şehri olan Erzurum

Erzurum, yaklaşık iki bin metre rakımda kurulmuş bir şehirdir. Rakımı bu kadar yüksek bir şehrin ikliminin kaçınılmaz unsurları olan ve günlük hayatta çok karşılaşılan kış, soğuk hava, kar, kar yağışı, karlı dağlar, kardan kapanan yollar Hazık'ın şiirlerinde teşbih unsuru olarak yer alır:

Izârın âteş-i aşkıyle bâde-nûş olsan

Gelirdi Erzen-i Rûmun şitâsı yaz sana

Ağardı mûy-ı ser sevdâ-yı câha kalmadı hâhiş

Kapandı ser-te-ser râh-ı emel küh-sârı kar aldı

Erzurum'un kışı ve soğuk havası her zaman şikâyet ko­nusu olmuştur.

Hazık'ın yaşadığı devirde Erzurum'un havası çok soğuktur, şehrin yaz mevsimindeki havası neredeyse kışı aratmaz:

Hat-âverâna değil mi savuk bu istiğnâ

Misâl-i Erzen-i Rûm yazı kış değil de nedir

İklim şartları ne olursa olsun şüphesiz her insan kendi memleketini sever. Hazık da Palandöken Dağları eteklerine kurulmuş, şirin bir Anadolu şehri olan Erzurum'a âşık ve hay­randır. Havası ne kadar soğuk olursa olsun, onun nazarında Erzurum yine de Anadolu'nun en güzel şehirlerinden biridir:

Serd olsa havâsı ne kadar Erzen-i Rûmun

Hâzık yine bir belde-i pâkîze-i Rûmdur

Kar eriyip tabiat canlanınca Palandöken Dağları rengârenk çiçeklerle ve nadir bulunan bin bir çeşit şifalı ot ile bezenir. Rüzgâr esince ortalık amber gibi kokar:

Vezân olsa nesîm ezhâr-ı reng-â-reng-i küh-sâra

Kokar anber gibi her bir giyâsı Erzenü'r-Rûmun

Erzurum'un havası latif, suyu ise lezizdir. Latif hava ile leziz su insana ebedî hayat bağışlar.

Erzurum Valisi Çeteci Abdullah Paşa'nın, suyunu Palandöken Dağları'ndan bir mecra ile şehre getirip yaptırdığı Çeşme Pünhan ile Mustafa Efendi'nin, hanımı Afife Hatun adına yaptırdığı Çeşme-sara ya da Kırmızı Çeşme, Kırmızı Pınar'ın suları ab-ı hayatı andırır. Bahar ile birlikte bu çeşmelerden akan sular, içenlere ebedî hayat bağışlar:

Erzurûmurı âb u tâbın nev-bahâr olsun da gör

Çeşme Sârâ Çeşme Pünhân âşikâr olsun da gör

Zuhûra çıkmasa âb-ı hayât-ı Çeşme-i Pünhân

Hemân âb-ı Hızır dönmüşdi ism-i bî-müsemmâya

Havanın letafeti ve suyun lezzeti, daima şikâyet konusu olan Erzurum'un soğuk havasını kısmen unutturur. Şairin gönlünden geçen, kış mevsiminin mutedil olmasıdır; fakat kış mevsimi mutedil olmayınca şehrin suyu ve havası şaire te­selli kaynağı olur:

Biraz da mu'tedil olsa şitâsı Erzenü'r-Rûmun

Nice inkâr olur âb u havâsı Erzenü'r-Rûmun