Taşyürek'in Aktarımı İle 9. Genel Kurmay Başkanı Mengüç Anlatıyor!

Erzurum'un merkez mahallerinden olan ve sakinleri tarafından, oralı olmak onur vesilesi sayılan Gâvur Boğan Mahallesi'nin 'İsmi Nereden Geliyor?' biliyor musunuz? Tarih araştırmacısı ve yazarı Muzaffer Taşyürek, 'Yok Olan Mahalle Değil Tarihtir' yazısında bu soruya cevap veriyor.

İşte O Yazı...

'Gâvur Boğan Muharebeleri' başlıklı yazısında Taşyürek, 1856 Muharebeleri esnasında, Rus öncülerin Erzurum'a sızmayı planladıklarını aktarıyor.

Şehrin Kars Kapısının tahkim olduğunu gören Rusların, şehre güneyden girmeye teşebbüs ettiklerini anlatan Taşyürek, " Haberi alan Erzurumlular, Rus ordusunu Hasanibasri Mahallesinde karşıladı. O gün Hasanibasri mahallesinde şehirlerini işgal etmek isteyenlere karşı devleşen, coşup taşan, kabına sığmayan tüfeğe süngüye karşı, kılıçla, kordayla, değenekle ve nihayet yumrukla karşı koyan bir halk ordusu vardı."

Rus Ordusu Halk Ordusu Karşısında Geri Çekildi...

Bu halk ordusu karşısında bozguna uğrayan Rusların çareyi geri çekilmede bulduklarını hatırlatan Erzurumlu Tarihçi, "O gün Erzurum'da tarih sayfalarına yeni bir kahramanlık menkıbesi yazılmış ve "Hasanibasri Mahallesi" halkın gönlüne "Gavurboğan Mahallesi" olarak kazılmıştır" diyor.

Bu nedenle tarih boyunca bu mahallenin Gavur Boğan ismi ile anıldığını dile getiriyor.

Taşyürek, O Gece Yaşananları 9. Genel Kurmay Başkanı Mengüç'ten Alarak Aktarıyor...

Taşyürek'in aktardığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinde Genelkurmay Başkanlığı makamına kadar yükselen Erzurumlu Orgeneral Fevzi Mengüç'ün, Gavur Boğan muharebeleri hakkında yazdıkları, "Erzurum'a ilerleyen Rus Ordusuna mensup bir fıkra (Tümen) Abdurrahman Gazi türbesini tahrip ve buradaki Erzurum kalesine hakim tepeleri işgal ettikten sonra, gece karanlığında Toprak Tabyaya iki taburunu yaklaştırmıştı. Ermeni kılavuzlarının yardımı ile toprak tabyanın zayıf tutulan kısmından şehrin güney doğusundaki Hasan Basri-i ülya ve Hasan Basri-i Süfla mahallelerine girmeye muvaffak olmuşlardı. Rus askerleri burada Rabia Ana'nın kümbetini ve üst kısmını tahribe ve gece yarısı evlere saldırmaya başlamışlardı.

Mevsim Sonbahar Hava Karlı ve Soğuk...

Mevsim sonbahar, hava karlı ve soğuk idi. Gecenin karanlığı içinde beklenmedik durum karşısında iki mahalle halkı 'gece yarısı' evlerinden fırladılar.

7 yaşında çocuğundan 70 yaşındaki ihtiyarına kadar kadın erkek ellerine geçirdikleri sopa, kazma, baltadan başka, bıçak, kılıç ve eski zaman şişhane tüfeklerine kadar ne buldularsa bu iki Rus taburunun hemen % 90'ı etkisiz hale getirdi veya yaraladı. Geriye kalan ancak bir kaç yüz kişi Abdurrahman Gazi sırtlarına doğru canlarını güçlükle kurtarmak suretiyle kaçabildi.

Güneş Erzurum'un doğusundaki bu iki mahalleyi aydınlattığı zaman Hasan Basri deresinin içinde ve kenarlarında binlerce Rus ölüsü yatmakta ve bunların arasında kadınlarımızdan, erkeklerimizden genç ve ihtiyar bir kısım şehitlerimiz de bulunmakta idi.

Kanlı Olduğu Kadar Şanlı Zafer...

Zayiatımız Ruslara nazaran % 10 nispetinde ve azdı. Kanlı olduğu kadar şanlı olan bu savaşa kazanmış ve Erzurum'un mübareke topraklarına Rusların ayak basmasına mani olmuştuk.

Hasan Basri deresi Rus ölülerinin çokluğu yüzünden o gün saatlerce kanlı sular halinde akmıştı. Ruslar bu kanlı savaştan sonra ikinci bir teşebbüse geçmişlerse de tabyalardaki askerlerle beraber dövüşen halkımızın kahramanca mukavemetleri karşısında muvaffak olamamışlardır.

Bu sırada Rumeli'de ki Rus orduları da mağlubiyete uğradığından Erzurum önlerine gelen Ruslar, Erzurum'a tekrar taarruzdan çekinerek geldikleri istikamette, doğuya doğru çekilmeye mecbur olmuşlardır.

Gavur Boğan İsmini Feyzullah Paşa Verir...

Bu arada Erzurum'a Vali ve Kumandan olarak tayin edilmiş bulunan Feyzullah Paşa, kahraman Hasan Basri Mahallesi halkını tebrik ve takdir etmiş ve ayrıca ordu emriyle de Erzurum ve civarındaki bütün askeri birliklere ve ahaliye bu büyük şahamet ve şecaat bildirisini yayınlamıştı.

Vali ve Kumandan Feyzullah Paşa, Hasan Basri'nin bu iki mahallenin bundan sora Gavurboğan mahallesi lakabıyla anılmasının münasip olacağını söylemiş ve o zamanki Osmanlı hükümdarı Sultan Abdülmecid'e keyfiyeti arz ederek iradesini almış olup bu suretle o tarihten bu güne kadar bu iki mahalleye Gavurboğan Mahallesi adı verilmiştir.

Erzurumlu Yiğitler...

Bu savaşta kan döken, can veren kadın ve erkek bütün şehit ve gaziler Türk milletinin namus ve şereflerini hayatlarının üstünde tutan Erzurumlu yiğitlerdir.

İstiklal ve hürriyet ruhu bunların bütün varlıklarının zerrelerine kadar işlemiş bulunmakta idi. Bu kahramanlar yaptıkları savaş ile Türk harb tarihine yeni, parlak ve şanlı sahifeler ilave etmişlerdir.

Türk milleti tarih boyunca devam ede gelen kahramanlığından, muhariplik meziyet ve vasıflarından şerefli ananesinden kudretli varlığından en güzel ve parlak misallerinden birini de Gavur Boğan Savaşında vermiştir"

General Fevzi Mengüç(İbrahim Feyzi Mengüç,. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 9. Genelkurmay Başkanı'dır.)"