Kervanların şehre girmeden önceki ilk uğrak yeri

1726 yılında Derviş İbrahim Ağa tarafından yaptırılan Gümrük Hanı

Erzurum Gölbaşı semti Abdurrahman Ağa Mahallesi Gümrük Camii güneyinde yer almaktadır.

Han Erzurum'un doğusundan şehre inen ve İran üzerinden İpek Yolu'nu takip ederek gelen kervanların şehre girmeden önceki ilk uğrak yeri ve gümrük işlemlerinin de gerçekleştirildiği mekândır.

Hanın H.1139/M.1726 yılında Derviş İbrahim Ağa tarafından yaptırıldığı ve batısındaki hamamla birlikte Gümrük Camii'nin akarı olduğu vakfiyesinden anlaşılmaktadır.

Han, üzeri düz toprak damla uzun bir dikdörtgen alan üzerine kuruludur. Hanın batı cephesinde bulunan giriş kapısı sivri kemerlidir. Uzun bir avlusu olan handa avluyu kapatan kalın ağaç hatıllar, karşılıklı on üç çift ahşap sütuna oturmaktadır. Hanın güney cephesinde yer alan dokuz odanın kapısı bu uzun avluya açılmaktadır. Avlunun kuzey kesiminde de, kendi içinde farklı bölümlemelere sahip odalar bulunmaktadır. Hanın oda tavanları düz, basit kırlangıç örtüdür.

Hanın açık avlusunda sivri kemerli tek lüleli kesme taştan inşa edilmiş bir çeşme yer almaktadır. Hanın ön cephesinde kesme taş, diğer yerlerde moloz taş kullanılmış.

Gümrük Hanı planı (V.G.M.den)

Bibliyografya

H.Yurttaş, Ağaların Hayratı

İ.H.Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri İle Erzurum Tarihi

A.Zeynel, XIX-XX. Yüzyılda Erzurum Ekonomisi

H.Yurttaş,H.Özkan, Z.Köşklü vd. Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum

H.Gündoğdu, A.A.Bayhan, M.Arslan Sanat Tarihi Açısından Erzurum

Yazar: Mustafa Yılmaz Çağlayan

Paylaşım:Vehip Atalay Kitapsarayı-Erzurum