Vani Efendi Cami!

Erzincan kapı semtinde Vani Efendi Mahallesindedir. Caminin hiçbir yerinde kitabe bulunmamaktadır.

Camiyi Erzurum'da vâ'iz olarak tanınan ve H.1072/M.1661 yılında İstanbul'a Padişah hocası olarak giden Vani Mehmed Efendi yaptırmıştır.

Halk arasında söylendiğine göre caminin minaresini "Kelhacı" ismiyle anılan bir hayırsever tarafından yaptırılmış olduğundan (Kel Hacı Camii)de denilmektedir.

Mehmed Efendi Van'da dünyaya gelmiş, doğduğu şehre nisbetle Vanî ve Hoşâbî nisbeleriyle anılmıştır. Mehmed Efendi, Hoşap kasabasından küçük yaşlarda ayrılıp Van'a gelerek ilim tahsiline burada başlamış, ardından Tebriz, Gence ve Karabağ'a gitmiştir. Karabağ'da hocası Molla Nûreddin Efendi'nin yanında on yıla yakın bir zaman kaldıktan sonra Erzurum'a geçmiş ve İstanbul'a gidinceye kadar orada yaşamıştır. Vâizliğin yanı sıra ilim meclislerindeki sohbetleriyle de tanınan Mehmed Efendi, Zilhicce 1069'da (Eylül 1659); Erzurum beylerbeyi olarak şehre gelen Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa'nın takdirini kazandı. Fâzıl Ahmed Paşa sadrazam olunca (Rebîülevvel 1072 / Kasım 1661); onu İstanbul'a davet etti ve IV. Mehmed ile tanıştırdı. Erzurum'dan ayrılan Mehmed Efendi kısa sürede padişahın yakın ilgisini kazandı.

Dam örtülü Vani Efendi Cami yıkılmış ve eski temellerin üzerine 1962 yılında mevcut cami yaptırılmıştır. Cami kare planlı ve tek kubbelidir. Mukarnas kavsaralı taş mihrap bir silme ile çerçevelendirilmiştir. Son cemaat yerinin sağındaki kalın minarenin kaidesi taşla, yukarısı tuğla ile yapılmıştır. Minare gövdesinin orta kısmında tuğlaların farklı dizilmesi ile bir kuşak oluşturulmuştur.Şerefe altı dört sıra kaval silme ile geçilmiş, petek kısmı da tuğla ile yapılmıştır.

Bibliyografya

İ.H. Konyalı, Abideleri ve Kitabeleriyle Erzurum Tarihi

H. Gündoğdu, Erzurum ve Çevresindeki Tarihi Kalıntılar (Şehri Mübarek Erzurum)

H.Yurttaş, H.Özkan, Z.Köşklü, vd. Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum 2008

Yazar: Mustafa Yılmaz Çağlayan

Paylaşım:Vehip Atalay Kitapsarayı-Erzurum