Murat Paşa Mahallesi, Saray Bosna Caddesi üzerindedir.

Çeşmenin batı yönünde tâlik harflerle yazılan;

Kitabede:

1- Su gibi Pâkize-siret âsaf-ı-(Yazı yıprandığı için buradan sonrası okunamamıştır.) hümam. Yapmağa çeşme-sar emretti kıldı itmam.

2- Hezaran âferinler ol vezirin fikrine, Bir acayip tarh-ı nevi icad edüb verdi nizam.

3- Rahmet ede Hazret-i Yezdan abâ-ü ecdadına, Dediler atşan olup suyun içenler has-u âmm.

4- Hak Taâlâ ecrini ihsan ede Firdevs ile Ab-ı kevserle dolu gılman elinde içe cam.

5- Fikr ederken harf-ı mucemle dedim tarihini, Yaptı İbrahim Paşa çeşmeyi kıldı tamam.

Sene: 1159

Anlamı:

1- Yaşantısı su gibi temiz yüce Asaf-.Çeşmenin yapılmasını emredip tamamladı.

2- O Vezirin düşüncesine binlerce aferin olsun Yeni bir acayip yapı icad edip düzen verdi.

3- Hz. Allah onun babalarına ve dedelerine rahmet eylesin Susayıp da, suyunu içen özel kişiler ve halk,

4- Hak Taâlâ sevabını Firdevs Cenneti ile versin, Gılmanın elinden Kevser suyu ile dolu içsin dediler.

5- Düşünürken noktalı harflerle tarihi dedim. İbrahim Paşa Çeşmeyi yapıp tamamladı,

Yıl 1745.

Son tarih mısrasının noktalı harfleri, ebced hesabıyla toplandığında H.1169/M.1755 tarihi ortaya çıkmaktadır ki kitabenin sonunda rakamla yazılan 1159 tarihi ile on yıllık bir fark oluşmaktadır. Herhalde bir yanlış yazım veya ifadeden kaynaklanmış olması gerekir.

Çeşmenin güney yüzündeki kitabe kısmen tahrip olmuştur. Üç satır halinde şu ibare yer almaktadır.

1- Târih-i esbak elf mie heftâdü seh

2- Cânib-i erba'a ile kıldın ihyâ sen Ahmedâ her taraf

3- Oldu tarih eşrâbide mâ-i câri her taraf

Anlamı:

1- Eski tarih 1756-57

2- Dört bir yandan her tarafını ihya ettin sen ey Ahmet

3- Tarih oldu -her taraf içilen akarsu-

Birinci satırdaki Arapça ve Farsça tarihte çeşmenin en eski yapılış tarihinin H.1173 / M.1759 olduğu anlatılmak istenmiştir. Üçüncü satırdaki tarih kelimesinden sonraki kelimeler ebced hesabına vurulunca H.1272/ M.1855 yılı çıkar ki bu yılda Ahmet isimli birinin çeşmeyi tamir ettirdiği anlaşılmaktadır.

Erzurum'da çeşitli dönemler valilik yapan İbrahim Paşa, Erzurum'da İbrahim Paşa Camii'ni, Medresesini ve Yazıcızâde Çeşmesi'ni yaptırmıştır, ayrıca Zeynel Camii'nin de onarımını gerçekleştirmiştir.

Dörtgüllü Çeşme Erzurum'da bilindiği kadarıyla tek değildi. Hafız Paşa Çeşmesi olarak da bilinen ikinci Dörtgüllü Çeşme'nin de yer aldığını kaynaklardan öğrenmekteyiz.

Erzurum'da günümüze ulaşabilen dört yüzlü tek çeşmedir. Bu yönü ile İstanbul'daki sebilleri ve meydan çeşmelerini hatırlatmaktadır. Çeşmenin dört yüzünde birer sivri kemerli niş ve birer lüle bulunmaktadır. Çeşmenin yapımıyla ilgili kitabeler batı ve güney yüzünde çeşme aynalığında yer alır. Düzgün kesme taşla inşa edilen çeşmenin kemer seviyesine kadar olan kesimlerinde büyük blok taşlar kullanılmıştır. Üst kesimdeki duvarlarda onarım izleri görülmektedir.

Dere Mahallesi'nde ki Kazım Karabekir İlköğretim Okulu'nun ve bugünkü Saraybosna Caddesi'nin batı kesiminden çıkan su Yazıcı Çeşmesi ile Dörtgüllü Çeşmeye verilmiştir.

Ölçüleri:

Çeşme Yüksekliği: 4.50 m. Saçak kısmına kadar 3.00 m. Çeşme Genişliği: Doğu-Batı 2.50 m., Kuzey-Güney 2.35 m. Kemer Yüksekliği : 2.40 m. Kemer Genişliği : 1.65 m. Kemer Derinliği : 0.30 m.

Bugünkü Durumu:

Düzgün kesme taştan inşa edilen çeşmenin iç kubbesi tuğla malzemeden örülüdür. Çeşmeden tazyikli su akmaktadır.

Kaynak: ESKİ Genel Md. Kültür Serisi-1