Tarihi Şehir Erzurum ve Yakutiye Medresesi!

Anadolu'daki kapalı avlulu medreselerin en büyüğü olan Yakutiye Medresesi, plan düzeni, dengeli mimarisi ve iri motifli süslemeleri ile Erzurum'un en gösterişli yapılarından biridir.

Cumhuriyet Caddesi üzerinde, Lala Paşa Camisi'nin yanında yer almaktadır. İlhanlı hükümdarı Sultan Olcayto döneminde Ga­zan Han ve Bolugan Hatun adına, Hoca Yakut Gazani tarafından 1310 yılında yap­tırılmıştır.

Anadolu'daki kapalı avlulu medreselerin en büyüğü olan Yakutiye Medresesi, plan düzeni, dengeli mimarisi ve iri motifli süslemeleri ile Erzurum'un en gösterişli yapılarından biridir. Yapının taç kapısı cepheden dışa taşmaktadır. Dört eyvanlı iç mekânda bulunan dikdörtgen avlunun orta bölümü mukarnaslı bir kubbe ile diğer kısımları İse sivri kemerli beşik tonozlarla örtülüdür.

Taç kapının yan yüzlerinde, silme ke­merle çevrili nişler içinde pars ve kartal motifleri dikkat çekmektedir. Ajurlu bir küreden çıkan hurma yaprakları, iki pars ve kartal figürlerinden oluşan hayat ağacı Orta Asya Türklerinin önemli simgelerini bir ara­ya getirmektedir. Basık kemerli ve oymalı olan taç kapının her tarafını kap­layan bezemeler, muhte­şem bir görüntü oluştur­maktadır.

Yakutiye Medresesinin doğu duvarına bi­tişik inşa edilen kümbet, tuğladan yapıl­mıştır. Üzerinde üç penceresi bulunan yapı, külah ile örtülüdür. Avlunun sağ ve solunda karşılıklı beşik tonozlu altışar oda sıralanmıştır. Bunlardan sağ köşedeki odadan aynı zamanda minareye çıkılmak­tadır.

Güneydeki tonozun üzerinde ise bu medreseye vakfedilmiş altı köyün ismini içeren vakfiye, mermer üzerine sülüs yazı ile asılmıştır. İç içe geçmiş geometrik mo­tifler ve çinilerle bezeli minare, kabartma kordonlarla hareketli bir görünüm kazan­mıştır. Köşelerde yer alan kalın gövdeli minarelerden biri çok önceden yıkılmış veya hiç yapılmamıştır. Bu minarenin kaidesi konik bir külahla kapatılmıştır.

Öğrenci ve hocaların odaları sınıf ve derecelerine göre belirlen­miştir. Bu nedenle her odanın girişinde farklı bir işleme dik­kat çekmektedir. 1995 yılında restore edilen medrese, gü­nümüzde Türk-lslâm Eserleri ve Etnografya Müzesi olarak kullanılmaktadır.

Kaynak: Erzurum Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü