Yûnus Emre Erzurumlu Mu?

Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu'nun ilginç bir dayanakla temellendirdiği bir iddiası var.

Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu (1901-1974);, son devrin sosyolog, iktisatçı ve fikir adamları arasında temayüz etmiş önemli şahsiyetlerinden.

Yunus Emre'nin hayatı hakkında bildiklerimiz son derece sınırlı, bu konuda bilgi ve belge yok denecek kadar azdır. Kendi eserlerinden çıkartılabilen bazı bilgiler, çoğu menkıbevi kaynaklara ait kimi anlatılar ve kimi kaynaklarda rastlanan birkaç bilgi kırıntısı onun hayatı hakkındaki bilgilerimizin esasını oluşturur. En temel bilgimiz ise 13. yüzyılın ikinci yarısı ile 14. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamış olduğudur. Risâletü'n-Nushiyye isimli eserinin sonlarındaki:

Söze târîh yidi yüz yidi-y-idi
Yûnus cânı bu yolda fidî-yidi

beytinde geçen h. 707/ m. 1308 tarihi, bu eserin telif tarihi olup Yunus Emre'nin bu yılda hayatta olduğunu göstermektedir.

Yunus'un bu gerileme ve çöküş dönemi Anadolusunda nerede doğduğu, nerelerde yaşadığı, neyle meşgul olduğu ve nerede öldüğü de belli değildir. Kaynaklardaki kimi kayıtlar Bolu, Sakarya nehri ve Sivrihisar civarını işaret etmektedirler.

Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu'nun, Yûnus Emre'nin hayatını ve kâinatını edebiyat sosyolojisi metotlarını kullanarak değerlendirdiği yazı dizisi, 1925 yılında otuz küsur sayı yayınlanmış bulunan Meslek gazetesinde on üç bölüm olarak neşredilmiş.

Tuzcu Köyü Tapduk Emre'nin neden sadece Tuzcu'da kabri var;

Yazı dizisinin özellikle yedinci bölümünden sonra ele alınan husus, Yûnus Emre'nin Erzurumluluğu meselesidir.

Fındıkoğlu, Erzurum Tuzcu köyünde mevcut Yûnus Emre ve şeyhi Tapduk Emre kabirlerinden yola çıkarak Yûnus Emre'nin Erzurumlu olduğu hakkında uzun tahlillere girişir.

Dikkat çekici bir husustur ki, Yûnus Emre'nin Türkiye'nin çeşitli beldelerinde kabir veya makamları bulunmakla birlikte Tapduk Emre'nin sadece Erzurum'un Tuzcu köyünde kabri vardır.

Bu haliyle bu derlemeyi aslında Erzurum kitaplığının bir parçası olarak görmek de mümkün. Dolayısıyla diyebiliriz ki Erzurum Şairleri başlıklı bir eseri basılmış bulunan Fındıkoğlu'nun Yûnus Emre'si Erzurumludur.

Eski harfli olduğu için gözden saklı kalmış. Müellif Meslek'teki söz konusu neşrin bazı bölümlerinde "Anadolu Edebiyatı Notları", birkaçında ise "Anadolu Halk Edebiyatı Notları" başlığını kullanmış.

Fındıkoğlu, yazı dizisinin "Medhal" bölümünde Anadolu edebiyatının genel görünümü hakkında bilgi verir ve bu edebiyatı tasnif denemesinde bulunur. Hemen peşinden de "Usûl ve Gaye" başlığını açarak incelemesinde uyguladığı usûle dair bilgi verir.

Bunu, "Yûnus Emre'nin hayatını, eş'ârını, edebî ve şi'rî felsefesini tedkîk ederken kullanacağımız usûl, umumiyet itibariyle edebiyat tarihinin usûlüdür. Bunu teşhis eden yegâne nokta asrımızın ilmine hâkim olan içtimaiyatın usûlünden mülhem olmaktır" diyerek açıklar.

Velhasıl bu yazı dizisi, eski harfli olduğu için gözlerden nihan kalmış önemli bir Yûnus Emre çalışması.

Yakında kitap olarak neşredilecek olan bu çalışma ile Yûnus Emre hakkında Osmanlıca süreli yayınlarda kalmış bir etüt gün ışığına çıkmış olacak. Yâ nasib!

Yazan:Yusuf Turan Günaydın'ın yazısından derlenmiştir.

Paylaşım:Vehip Atalay Kitapsarayı-Erzurum