Erzurum Ayaz Paşa Mahallesi'nde Gürcü Kapı'nın güneyinde bulunan Ayaz Paşa Camisini Erzurum Valisi Ayaz Paşa 1558 yılında yaptırmıştır.

Kareye yakın dikdörtgen planlı caminin son cemaat yeri ile ibadet mekânının üzeri toprak bir dam ile örtülüdür. İçeriden kalın direklerin taşıdığı üst örtü ibadet mekânını sahınlara ayırmıştır.

Giriş kapısı üzerinde bitkisel ve geometrik motiflerle bezeli taş lentolar bulunmaktadır. Minare tek şerefeli olup, taş kaideli, tuğla gövdelidir. Caminin yanında Şehzade Ömer'in 1799'da yaptırdığı bir medrese ile Erzurum Valisi İbrahim Hıfzı Paşa'nın 1780'de yaptırdığı çeşmesi bulunmaktadır.

93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşında harputlu Osman Bedrettin'in bu camide okuduğu ezanla halkın ayaklanması sağlanmış ve Nene Hatunun kahramanlık gösterdiği mücade sonucu Ruslar tabyalardan sürülmüştür.