Tortum Şelalesi UNESCO Dünya Mirası adayı ve Türkiye'nin en büyük şelalesi

 Uzundere ilçemizde bulunan Tortum Şelalesi, her mevsim olduğu gibi sonbaharda da eşsiz güzelliğiyle yerli ve yabancı turistleri kendine hayran bırakıyor. Erzurum-Artvin kara yolunun 110. kilometresinde yer alan şelale, 21 metre genişliğinde ve 48 metre yükseklikten dökülerek şelale ziyaretçilere muhteşem bir manzara sunuyor.

Tortum Şelalesi, Türkiye'nin en büyük şelalesi olma özelliğinin yanı sıra UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne de aday gösterildi. Dünyanın en yüksek şelalelerinden biri olan Türkiye'nin 11. sakin şehri seçilen Uzundere'deki Tortum Şelalesi, sonbaharla sararan ağaçların renkleriyle birleşince ortaya kartpostallık görüntüler çıkıyor.

Tortum Şelalesi

Uzundere ilçemiz idari sınırları içerisnde yer alan Tortum Şelalesi, ihtişamı, çöşkulu akışı nedeniyle Türkiye'nin en büyük ve en etkileyici şelalelesidir. Yaklaşık 48 metre yükseklikten dökülen sularının oluşturduğu görkemli görüntü ve gürleyen sesi ile ziyaretçilerini büyüleyen şelalemiz aynı zamanda UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır.

Oluşumu:

Tortum Şelalesi'nin oluşumu tam olarak bilinmemekle beraber 18. yüzyılda meydana gelen bir heyelan sonucu, Tortum Çayı'nın önü kapanmasıyla şelaleyi oluşturan doğal baraj meydana gelmiştir. 

Özellikleri:

• Yükseklik: 48 metre
• Genişlik: 21 metre
• Su kaynağı: Tortum Çayı
• Akarsu: Çoruh Nehri
• Jeolojik oluşum: Heyelan set gölü (Tortum Gölü)

Çevre ve Aktiviteler:

Tortum Şelalesi ve çevresi, zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Şelalenin etrafında Erzurum Valiliği tarafından yürüyüş parkurları, piknik alanları ve seyir terasları yapılmış ve yerli ve yabancı ziyaretçilerin hizmetine sunulmuştur. Bu alanda Ziyaretçiler, şelalenin muhteşem manzarasının tadını çıkarabilir, doğa yürüyüşleri yapabilir, fotoğraf çekebilirler. Ayrıca, şelalenin yakınında bulunan Tortum Gölü'nde tekne turu yapmak da mümkündür. Tortum gölü ve şlelae arasında hidro elektirk santrali aracılığıyla enerji üretimine katkısı bulunmaktadır. 1952-1960 yılları arasında şelale üzerine kurulan hidroelektrik santrali, Türkiye'nin elektrik ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlamaktadır.

Ziyaret Bilgileri:

Tortum Şelalesi, yıl boyunca ziyarete açıktır. Ancak, şelalenin en çoşkun aktığı dönem, karların erimesiyle su seviyesinin yükseldiği ilkbahar ve yaz aylarıdır. Şelaleye ulaşım, Erzurum şehir merkezinden kalkan Artvin - Rize otobüsleriyle sağlanabilmektedir.

Uzundere İlçesindeki Şelalenin İsmi Neden Tortum Şelalesi?

Tortum Şelalesi, coğrafi olarak Erzurum'un Uzundere ilçesinde bulunmasına rağmen "Tortum Şelalesi" olarak adlandırılmasının birkaç nedeni var. Bunları sizler için açıklamaya çalışalım.

1. Tarihi Nedenler: Tortum ismi, bölgenin eski bir yerleşim yeri olan ve Uzundere'den daha eski bir tarihe sahip Tortumkale'den gelmektedir. Tortumkale, tarih boyunca önemli bir merkez olmuş ve bugünkü Uzundere ilçemizi de içine alan bölgeye adını vermiştir. Şelale de bu bölgede olması nedeniyle "Tortum Şelalesi" olarak anılmıştır. Tortumkale,Tortum ilçesine bağlı bir köydür ve adını, üzerinde kurulu olduğu tarihi kaleden alır. Orta Çağ'da Gürcistan Krallığı'na bağlı Tao bölgesinde yer alıyordu. Bu bölge 16. yüzyılın ortalarında Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmiştir.:

2. Tanınırlık ve Yerleşmiş Kullanım: Tortum Şelalesi, uzun yıllardır "Tortum" ismiyle anılmakta ve bu isimle tanınmaktadır. Bu tanınırlık nedeniyle turizm yayınlarında ve resmi kayıtlarda bu isim kullanılmaktadır. 

3. Tortum Çayı ve Tortum Gölü ile İlişki: Şelale, Tortum Çayı üzerinde yer almakta ve Tortum Gölü'nden akan sularla beslenmekte bu nedenle şelalenin isminde değişiklik yapılması düşünülmemiştir.

4. İdari Bağlantı: Her ne kadar şelale Uzundere ilçesi sınırlarında bulunsa da, Uzundere ilçesi ilçe olmadan önceTortum'ba bağlı idari bir birimdi.  Bu nedenle, şelalenin "Tortum" ismiyle anılmaktadır.

UNESCO Dünya Mirası ve Geçici Listesi: Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması

UNESCO Dünya Mirası, insanlık için evrensel değere sahip kültürel ve doğal alanları koruma altına almayı amaçlayan bir programdır. 1972 yılında kabul edilen "Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme" ile kurulan bu sistem, dünya çapında önemli alanların belirlenmesini, korunmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlamayı amaçlayan bir kuruluştur.

UNESCO Dünya Mirası Listesi:

Belirli kriterlere göre seçilmiş ve olağanüstü evrensel değere sahip alanları tanımlar. Tanımlanan bu alanlar, kültürel, doğal veya karma (hem kültürel hem de doğal) özelliklere sahip olabilmekteler.

Kültürel Miras: Anıtlar, yapı toplulukları ve sit alanları gibi insanlık tarihinin önemli dönemlerini yansıtan alanlardır. Örneğin: Tarihi şehirler (İstanbul, Safranbolu), Arkeolojik alanlar (Efes, Truva), Mimari yapılar (Ayasofya, Sümela Manastırı)

Doğal Miras: Olağanüstü doğal güzelliklere, biyolojik çeşitliliğe veya jeolojik oluşumlara sahip alanlardır. Örneğin: Milli parklar (Göreme, Pamukkale), Doğa rezervleri, Jeolojik alanlar

Karma Miras: Hem kültürel hem de doğal özelliklere sahip alanlardır. Örneğin: Kapadokya (Peri bacaları ve tarihi yeraltı şehirleri)

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi:

UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne ülkeleri tarafından aday gösterilen alanları içeren bir ön listedir. önerilen alanların değerlendirilmesi ve korunması için bir hazırlık aşamasıdır. Türkiye'nin de UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde birçok kültürel, doğal ve karma alan bulunmaktadır. Bunlar Tortum Şelalesi, Ahlat Mezar Taşları, Alanya Kalesi, Karain Mağarası