Erzurum'un Yöresel Deyişleri

Aç ile çıplak gudurgan olur

Aç goyarsan hırsız, çoh söylersen yüzsüz olur

Aç it merek yıkar

Ağanın malı gidir, hızmekerin canı

Ağır ol ki, batman gelesen

Ahılli düşünene kadar, deli oğluni everir

Allah, dağına bahar, garını verir

Alma masumun ahıni çıhar aheste aheste

Anamın aşi, tandırın başi

Anam sogan, babam sarmısak, Sen nerden çıhtın nöbet şekeri

Arli arından utanır, arsız da zanneder ki, benden gortdi

Arsız neden arlanır, çulda geyse sallanır

Arsızın yüzüne it işemiş, "nisan yağmuri yağir" demis

Aşşığın çigi bene, tögi bene, gongasına da ortağam

Ateşinde ıssınamadıh, dumanında boğulirih

Atlı sığar da, itli sığmaz

Atta garın, yiyitte burun

Ayı ile herele girilmez

Azan gul ya belasını bulur, ya da Mevla'sını

Başi bezeklinin, aşi tezekli olur

Bekarın parasını it yer, yahasıni bit

Ben ağa, sen ağa, inekleri kim sağa

Ben gız idim, o söz idi

Ben umaram bacımdan, bacım ölir acından

Bir dana bir ahırın adıni poh eder

Borçli ölmez, rengi sararır

Cin olmadan adam çarpir

Çagrildığın yere erinme, çağrılmadığın yere görünme

Çarşıda mum yok, korun talaşına

Çayıri düz al, garıyi gız al

Çocuğunan etme sohbet, ya elinden, ya dilinden

Delik böyük, yama küçük

Dereden, tepeden su getirir

Dert insani mert eder

Deveye tikan lazim boynuni uzata

Dili de olmasa gargalar gözüni oyacah

Dünya yansa bir horum oti yanmaz

Dul gari böyütmesi

Düvürcisi garga olanin gonacagi yer çöplük başıdir

Eymegi ekmekciye ver, bir ekmek de üste ver

El eli yıkar, el de döner yüzi yıkar

Emim, dayım kesem, elimi sohup yesem

El el'in ölüsüne gülerek ağlar

El için yanma nara, yak çubugun, keyfin ara

El'de yiyen yolda acıhır

Er, karısıni sağlıği, karısi ise erini varlığı ile sever

Erken galhan yol alır,

Ev danasından öküz olmaz

Felek kimine kürk geydirir, kimine yelek

Fıherenin(fukara) ahi, tahtan yendirir (indirir) şahi

Gavurgayi (Bulgurun kavrulmuş hali) ye, suyu iç, et bağla, hedigi (bulgurun suda haşlanmışı) ye, suyu iç, dert bağla

Gelin halı getirir, kendi serer kendi oturur

Korun (körün) istedigi iki göz, bir eyri biri düz

Kürt küllahi, Acem galpaği, güveç yuvarlandi buldi gapaği

Lafın azi uzi, çobana verme gızi, ya koyun otlatır ya da guzi(kuzu)

Kime can desem ona çor gelir

Lokma garın doyurmaz, muhabbet artırır

Marttan sonra ekilen darıdan, gündönümünden sonra çıhan arı'dan ve gocasından geç kalkan garıdan (kadından) hayır gelmez

Mazarattır mazarat: Duzli (tuzlu) peynir, geveze avrat, zayıf at

Merek yandi, sıçanlara(farelere) da galmadi ya

Mescit yapılmadan, kor (kör) gapıyi ele aldi

Mezar daşı ile övünülmez

Misafir misafiri istemez, ev sahibi heç birini

Ne dügün görmüş oynamış, ne ölü görmüş aglamış

Ne doğrarsan aşan, o gelir gaşşığan

Ne yardan geçir, ne serden

Oğlan yiyir oyuna, çoban yiyir goyuna (koyuna) gidir

Oğullular (Erkek evlat sahipleri) gülse, oğulsuzların ödi patlar

Okka her yerde dörtyüz dirhemdir

Orta tarlanın tohumi

Ögüdü ver alana, gursağında galana

Ölüler de sanir ki diriler helva yiyir

Ölüsü ölen bir gün, delisi olan her gün ağlar

Öküzün inek başlısi, tarlanin ufak daşlısi makbuldür

Paraynan imanın kimde olduği belli degildir

Pisik (kedi) cigere uzanamamiş, "püf ne pis gohir" demiş

Peyniri sahlayan deri, gari'yi (kadın) sahlayan eridir (kocasi)

Ülüzgar eken fırtına biçer

Sağır duymaz yorarmiş

Sıçandan (fare) olan, dağarcık keser

Sofrada elin, mecliste dilin gıssa dut

Suya götürür, susuz getirir

Tas el'den, tarak el'den, hanım hamama gidir

Tilki eken, kurt çıkartır

Ucuz etin tiridi olmaz

Umma, küsersen Ununi elemiş, elegini asmış

Yarım hekim candan, yarım hoca imandan eder

Yatsılik töre, o da olmiya göre

Yetim hırsızlığa çıhanda, ay akşamdan doğar

Yüz güzelligi evden hamama, huy güzelligi Erzurum'dan Şam'a

Yüzümün yumusaklığından donumun ağı gurumir

Zenginin mali, zügürdün çenesini yorarmış

Zor kapıdan gelende, şer (kötü) bacadan çıhar

Zulüm ile abad olanın ahıri (sonu) berbat olur