Cennet Pınarları Olan Diyar!

Havası üç ay çok güzeldir, insan ebedi hayat bulur. Suyu çok lezzetlidir. Cennet pınarı denilen suları temmuz ayında içen ve mine'l-mai küllü şey'in hayy ayetinin hikmetini anlar.

Yedi çeşit buğdayı olur. Terzisi ve kuyumcusu son derece usta olurlar. Şirek, mirek adlı kılıçları dünyaca meşhurdur.

Yiyeceklerinden tavuk böreği, çiriş böreği, bir kulaç has ekmeği ketesi, paçası, tenur kebabı, aşkını, harisesi, içeceklerinden viyas şerbeti abşelesi, avam bozası dünyaca meşhurdur.

"Gerçi Erzurum şiddetli kış ülkesidir. Fa­kat muntazam bostanları çok olup kavunu karpuzu, lahana ve patlıcanı çok olur. Arazisi geniş, fiyatları ucuz dedikleri yer tam burasıdır. Erzurum toprağı verimlidir. O kadar ucuzluk ki, deve dişi gibi beş eşek yükü bir kuruştur. İki at yemi bir akçedir.

"Ere zulüm olan Erzurum"

Halk arasında şöyle bir darbımesel vardır. Bir dervişe nerden gelirsin demişler, Kar rahmetinden gelirim demiş. Ona ne diyorlar? Demişler, soğuktan ere zulüm olan Erzurum'dan demiş. Orada yaz olduğuna rastladın mı? Demişler, vallah, on bir ay yirmi dokuz gün kaldım, halk hep yaz gelecek dediler, ben görmedim."demiş. Bir de bir kere kendinin bir damdan diğer bir dama sıçrarken boşlukta donup kalmış, sekiz aydan sonra Nevruzda don'u çözülüp miyavlayarak yere düşmüş, Meşhur darbımeseldir.

Yiyecek yönünden benzersiz bir şehir

Ama hakikatte bir adamın eli yaş iken bir demir parçasına yapışsa derhal donar. Elini demirden koparmak imkânsızdır. Ancak derisi yüzülerek ah vah ile kurtulabilir. Azak ve Kıpçak'ta zemheri geçirdim, böyle şiddetli kış görmedim. Meyveleri iki konak yerden, İspir, tortum ve Erzincan'dan ge­lir. Şeftalisi, kayısısı, üzümü okkası bir akçeye satılır. Hâsılı yiyecek yönünden benzersiz bir şehirdir...

Kaynak: Muzaffer Taşyürek Erzurum Bir İpekyolu Şehri kitabından Evliya Çelebi'nin Notları