Erzurum'da Camilerde Kandiller Yanıyor, Oruçlar Tutuluyor ve İşfe Lena Dualı Teravihler Kılınıyor...

Büyük bir coşkuyla kılınan bu ilk teravihte, camideki herke­sin yüzünde bir Ramazan'ı yaşamanın memnuni­yeti okunmaktadır...

Aslına bakarsanız Ramazan, ilk teravihin kılınmasıyla bir­likte resmen başlamış olur. Çünkü ilk oruçtan önce ilk sahura kalkılır, ama ilk sahura kalkılmadan önce de teravih namazı kılı­nır. Erzurum'da yine eskiden olduğu gibi ilk akşamın teravihin­de büyük bir heyecanla camiler dolup taşar. İlk teravih kılınaca­ğı akşam, erkenden hazırlıklar yapılıp yer bulamama endişesiyle camiye erkenden gidilir. O ilk akşam neredeyse Erzurum'daki hiçbir camide yer kalmaz Camilerde adeta iğne atsanız yere düşmeyecek bir cemaat toplanır.

Büyük bir coşkuyla kılınan bu ilk teravihte, camideki herke­sin yüzünde bir Ramazan'a daha sağlıkla ulaşmanın memnuni­yeti okunmaktadır. Ramazan'ın başlannda görülen bu memnu­niyet hissi, sonlarına doğru yaklaştıkça Ramazan'ın biteceği gü­nün yaklaştığı dikkate alınarak, yerini hüzünlü ifadelere bırakır.

Bilindiği gibi teravih, sünnet olan ve yirmi rekat olarak kılı­nan bir namazdır. Tek başına evde de kılınabilen bu namaz, tek olarak kılındığında, camide toplu bir şeklide kılındığı zamanki tadı vermez. Bu sebeple sağlık problemi olmayan herkes tera­vihi camide kılmayı tercih eder. Uzun bir namaz olduğu için de iki veya dört rekâtta bir selam verilir. Her selam, aynı zamanda bir dinlenme olarak da kabul edilebilir. Çünkü iki rekatta selam veriliyorsa ilk iki rekatta kısa bir salatü selam, ikinci iki rekatta ise daha uzun bir salatü selam getirilir. Böylece toplam beş kez uzun salatü selam getirilmek suretiyle kısa süreli dinlenmelerle namaz, rahat bir şekilde tamamlanmış olur. Ama hemen belirt­mem gerekir ki bazı imamlar, teravihe başladıklarında hızlarını alamayarak bazen on rekatta selam vererek iki selamda teravihi bitirdikleri gibi, bazılan da iftitah tekbirini getirip yirminci rekatın sonunda verdiği selamla teravihi bitirmiş olurdu. Bir defa­sında böyle bir teravih kılmıştım ve her oturuşta bu sefer selam verecek ümidiyle beklemiştim ama heyhat, selam ancak teravih bittiğinde verilebilmişti.

Erzurum'a özgü olan "işfe' lena" duası

Erzurum'da kılınan teravih namazlarının bir özelliği, teravi­hin bitiminde, Erzurum'a özgü olan "işfe' lena" duasının okun­masıdır. Müezzin tarafından musikili bir şekilde okunan bu dua şöyledir: "İşfe' lenâ yevme'l-arasâti ve'l-mîzân. Irham bifadlike yâ Rabbe'l-âlemîn. Limen kale min abîdike âmin." Müezzin bu duayı makamlı bir şekilde okuduktan sonra cemaat ellerini açıp kısa bir dua okur.

Ramazan ayı boyunca teravihin bitiminde okunan bu dua, teravihin bittiğini ve vitir namazına başlana­cağım da hatırlatmaktadır. Müezzinin "niyet-i vitr" komutuy­la tekrar ayağa kalkılıp yine cemaatle vitir namazı kılınır. Bu duanın ardından, ilk teravihle birlikte Ramazan'ın gelmesinden duyulan hoşnutluğun anlatıldığı merhaba ilahileri, kasideleri ve Alvarlı Efe gibi Erzurum'un bazı gönül sultanlannın gazelleri okunarak teravih biraz daha coşkulu hale getirilir. Tabi ki bu ilahiler bütün camilerde okunmaz, ama "işfe' lenâ" duası her ca­mide mutlaka okunur. "İşfe' lenâ" duası, musikiden anlayan bin tarafından okunduğunda tadına doyum olmayan bir haz verir. Çok iddialı olmak istemem ama zannederim bu dua, yalnızca Erzurum'a ozgu bir duadır. Başka illerdeki camilerde okunduğu­nu sanmıyorum.

Kaynak: Erzurum, 2013 H. Ömer Özden, Erzurum'da Ramazan