Erzurum Habib Baba Türbesi

Erzurum'un önemli ziyaret mekânlarından Habib Baba türbesinde asıl türbe Timurtaş Baba'nın!

Taş Mağazalar semtinin kuzeyindedir. Çevresi canlı bir ticaret merkezidir. Hemen yakınında tarihi Hacılar hanı vardır. Açık türbenin duvarları muntazam kesme taşla yapılmıştır. Türbenin kuzeye açılan kapısının üstündeki tunç levhaya güzel bir ta'lik ile beş satır halinde kitabe kazılmıştır.

Kitabeye göre müşir Kamil Paşa 1844 yılında Sultan Abdulmecid zamanında Habib Babanın türbesini yeniden yaptırmıştır. Kâmil Paşa 1841 den, 1845 yılına kadar, Erzurum'da dört yıl valilik etmiştir. Türbenin hiçbir yerde rastlamayan bir hususiyeti vardır. Paşa cadde üzerindeki duvarının köşelerinin üstlerine üçer tunç kandil askısı yaptırmıştır. Bayramlarda, mübarek günlerde buralara zincirlerle sarkan kandiller takılırmış.

Türbenin duvarından güney ve doğuya birer pencere açılır. Güney pencerenin üstündeki mermerde batı penceresinin üstünde okunur. Türbenin kapısından girince sağda caddeye bir penceresi açılan küçük bir mescit vardır. Burası aynı zaman da türbedarın odasıdır.

Açık türbede altı mezar vardır. Türbenin içinde doğu duvarındaki mermerde üç satır halinde nesih ile yazılmış şu kitabe okunur:

Sultan-ı müellifinden kutb-ül ârifin gavs-ül-vasilin Timurtaş Baba hazretlerinin

Medfun-i HÂK-İ ıtırnâk oldukları türbe-i şerifleriyle hem civar olan
Ehlüllah ve şair şuheda ervah-ı şerifleri için fatiha 1260.

Timurtaş'ın ölüm yılı gösterilmemiştir. Türbenin güney penceresi önündeki mezar Habip Baba'nındır. Tarikat serpuşlu, baş taşında güzel bir talik ile 12 satır halinde şu Farsça tarih manzumesi okunur.

Bu kitabe dilimize şöyle çevrilir:

Marifet cihanı, tarikat pirî, olgun mürşit; birlik sırrının da emini; Hazret-i Mevla'nın sırrını bilen.
Birlik ashabının başı, birlik ashabı halkasının başında oturan zad... Yaşadığı müddetçe bir geceyi bile, ona ibadetle meşgul olmadan geçirmedi.
Bir adım attıysa, mutlaka ibadete attı; bir söz söylediyse mutlaka Hakkı andı.
Bu yokluk yurdundan usanıp ta Cennete yönelince Rıdvandan, merhaba, yücel diye bir ses geldi.
Gaip âleminden biri geldi de, tarihini okudu: HABİB BABA tespih ederek cennetler gül bahçesine geçip gitti.
Hüvel Hayy-ül Bâki Habib Baba Fi 7 R sene 1264

Bu Türkçe tarih beytini Habib Babaya hürmet edenlerden Ankaralı Ali Namık yazmıştır.

Kitabelere göre Habib Baba 1847 yılında, türbenin tamirinden dört sene sonra ölmüş ve buraya gömülmüştür. Türbe bu günkü yaşayan adını bu zattan almıştır. Asıl adı (Timurtaş Baba türbesi) idi. Türk taşçılık sanatının bir şah eseri olan üçüncü mezar Makbule hanımındır. Diğer mezar Habib Babanın kendisinden yirmi sekiz sene sonra, 1875 yılında ölen eşi Hatice hanımındır. Kitabesi okunamayan mezar 1875 yılında ölen dördüncü ordu erkânından bir mirlivanındır. Bu türbede 1329 da ölen bir başkasının da mezarı vardır.

Kaynak: Muzaffer Taşyürek