Erzurum'un Tarihi ve Turistik Yerleri!

Doğunun En Köklü Kültür ve Tarih Şehrinde Gezilecek Yerler...

Bu yazımız ile tarih ve kültür şehri Erzurum'un gezilecek görülecek, 10'larca yerini 9 başlıkta sizlere sunuyoruz. Kapak fotoğrafının Erzurum'u fotoğraflarıyla tanıtan Nihat Kılıçoğulları 'na ait olduğunu ifade etmek isteriz.

İşte Erzurum'un 9 Başlıkta En İyi Tarihi Turistik Yeri...

1- Erzurum Tabyaları

Erzurum çevresinde inşa edilmiş 21 tabya bulunmaktadır. 

Bu Tabyalardan Aziziye, Erzurum’un doğusunda, Top Dağının güney ucunda 2000 metreyi aşan yükseklikte yer almaktadır. Tabya, Sultan Abdülaziz tarafından 1867-1872 yılları arasında Fosfor Mustafa Paşa nezaretinde yaptırılmıştır. 

Bir diğer tabya, Osmanlı-Rus savaşlarında idare binası ve askerlerin barınağı olarak kullanılan Mecidiye tabyasıdır, Erzurum’un doğusunda Top Dağının kuzey ucunda yer almakta olup diğer tabyalara göre daha az hasar almıştır. 

Ayrıca, Erzurum - Tortum karayolu üzerinde bulunan Dumlu Köşk köyü yakınlarında bir tepe üzerinde bulunana Şahap Paşa tabyası da gezilecek yerler arasındadır. 

En büyük çatışmaların yaşandığı Çobandede Tabyası, Erzurum Ovası ve Pasinler ovasını birbirinden ayıran güneyden kuzeye doğru uzanan, kendi adıyla bilinen 2453 rakımlı Çobandede tepesinde üzerinde konumlandırılmıştır. 

2- Erzurum Kaleleri

Erzurum ve ilçelerinden bir birinden değerli kaleler yer almaktadır. 

Bu kalelerden Erzurum Kalesi’nin ilk yapılışı, M. Ö. 1. binde bölgeye hâkimi olan Urartulara kadar uzanmaktadır. Bugün varlığını koruyan kalenin ilk halini ise 415 yılında Bizans İmparatoru Theodosius inşa ettirmiştir. 

Bir diğeri, Hasankale olup Erzurum'un 38 km doğusunda yer alan Pasinler İlçe merkezinin kuzeydoğusunda, Hasan Dağı'nın güney kısmında bulunmaktadır. 

Bir Başka adres, Oltu ilçe merkezinde, Oltu Çayı kıyısındaki tepe üzerinde bulunan kale, M.Ö. 4. yüzyılda Urartular tarafından yaptırılmıştır.

Ayrıca, İspir ilçesinde, Çoruh Nehri’nin batı ve güney sınırını çizdiği dik kayalık üzerine kurul­muştur. İspir Kalesi'nin, ilk kuruluşu Urartulara kadar uzanmaktadır. 

3- Erzurum Köprü ve Çeşmeleri

Erzurum ve çevresi bir birinden değerli tarihi köprü ve çeşmelere ev sahipliği yapmaktadır. 

Bunlardan Cennet çeşmesinin suyunu mutlaka içmelisiniz. Tarihi kesin olarak bilinmemeyen ancak Erzurum'un en eski çeşmelerinden birisidir. Yerli, yabancı seyyahların bahsettiği çeşmeyi Evliya Çelebi şu şekilde tanımlar: Üç ay havası gayet latiftir ki adam hayat-i cavdânî bulur. Suyu zülâl-i hayattır. Ata ve kadınlara suyu gayet faydalıdır. Cennet pınarı denilen sudan Temmuzda içen (ve min-el-mai küllü şey'in hay) ayetini anlar. 

Bir diğeri Tebrizkapı semtinde, XVIII. Yüzyıldan kalmış Dabakhane çeşmesidir. 1962 ve 1975 yıllarında Erzurum Belediyesi tarafından onarılmıştır.

Bir başka çeşmede Gürcükapı semtinde bulunan Hacı Mehmet Çeşmesidir. Çeşme alınlığında mermer üzerine sülüs harflerle yazılmış on satırlık vakfiye şeklinde kitabesi bulunmaktadır. 

Yanı sıra Ayaz Paşa Mahallesi, Kırkçeşme Hamamı yanında Kırkçeşme bulunmaktadır. XVI. Yüzyılda, Rüstem Paşa Hanı'nı inşa ettiren Rüstem Paşa tarafından yaptırılmıştır. 

4- Erzurum Çarşı ve Hanları

Erzurum bünyesinde bir çok tarihi çarşı ve hanı bulundurmaktadır.

Bunlardan Taşhan adıyla da anılan Rüstem Paşa Kervansarayı, Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamı Rüs­tem Paşa tarafından 1561 yılında yaptırıl­mıştır.

Bir diğer adres Taşmağazalar, şehirde kuyumcuların ve çeyizlik eşyaların satıldığı mağazaların bulunduğu tarihi çarşıdır. 

Ayrıca Erzurum'un ticari hinterlandının bü­yüdüğü 18. yüzyılın ikinci yarısında yaptırıl­an Kamburoğlu Han görülmeye değer.

5- Erzurum Camileri

Erzurum tarihi camileri ile ziyaretçilerin dikkatini çekiyor.

Bunlardan Erzurum'un en eski camisi olan Ulu Cami, Tebriz Kapı semtinde, Cumhuriyet Caddesi üzerindedir. Cami, Saltuklu Emiri Nasreddin Aslan Mehmet tarafından 1179 yılında yaptırılmıştır. Saltuklular'ın "Atabey" isminden dolayı buraya "Atabey Camisi" de denmektedir. 

Benzersiz ahşap işçiliği ile Kurşunlu Cami iç kalenin kuzeybatı eteğindedir. Cami, Şeyhülislâm Feyzullah Efendi tarafından 1701 yılında yaptı­rılmıştır. 

Bir diğeri, Cumhuriyet Caddesi ile Adnan Menderes Caddesinin kesiştiği noktada, Yakutiye Medresesinin yanında yer alan Lala Paşa Camidir. Erzu­rum’da Osmanlı döneminde yapılan ilk cami özelliği taşıyan yapı, burada inşa edilen diğer Osmanlı camilerine de model olmuştur. 

6- Erzurum Türbe ve Kümbetleri

Erzurum, tarihi türbe ve kümbetler açısından da zengindir.

Bunlardan Boğa boynuzları arasında insan başı işlemesi ile Üç Kümbetler, Anadolu'da bulunan anıt mezarlar arasında, en güzel örneklerden olduğu ifade ediliyor.

Hz. Muhammed'in (s.a.v) sancaktarlığını yapmış ve aynı zamanda sahabe olan Abdurrah­man Gazi Hz. Türbesi… 

7- Erzurum Medreseleri

Erzurum medreseleri şehrin tarihi değerini ortaya koyarken sizleri geçmişe yolculuğa çıkarıyor. 

Bunlardan, 13. yüzyılın sonlarında inşa edilen Çifte Minareli Medrese, Selçuklu medeniyetinin günümüze ulaşan en önemli eserlerinden biri ve aynı zamanda Erzurum’un sembolüdür.

Bir diğeri Anadolu'daki kapalı avlulu medreselerin en büyüğü olan Yakutiye Medresesi olarak karşımıza çıkıyor. Medrese, plan düzeni, dengeli mimarisi ve iri motifli süslemeleri ile Erzurum'un en gösterişli yapılarından biri olma özelliğine sahiptir. 

8- Erzurum Kilise ve Şapelleri

Erzurum’da ki tarihi eserler çeşitlilikte göstermektedir. Buna örnek tarihi kilise ve şapellerdir. 

Bunlardan, Erzurum’dan Artvin’e giden yolun 93. kilometre­sinde sola ayrılan vadi yolunun 8 km. kadar derinliğinde, Öşk’lü (Oschk) Grigor tarafında Vaftizci Yahya’ya adan­mış bu manastır bünyesinde; büyük bir kilise, kuzeyinde yemekhane, el yazmaları odası ile yakın çevrede I ve II no’lu şapeller bulunmaktadır. 

9- Erzurum'un Tarihi Yapıları

Erzurum tarihi yapıların iç içe olduğu bir şehir olma özelliğine sahiptir. 

Bunlardan Atatürk’ün evi olarak ifade edilen ve Çaykara Caddesi’nin üst kısmında, doğu tarafta, Yukarı Mumcu Caddesi ile birleşen ara sokakta bulun­an bina ilk olarak Erzurum’da yaşayan azınlıklardan birinin evi olarak inşa edilmiştir. 

Kapak Fotoğrafı Nihat Kılıçoğulları