Erzurum Teşvik Fermanı

Günümüzde Göçün Durmadığı ve Artarak Devam Ettiği Erzurum'da Yıllar Önce Osmanlı Döneminde Teşvik Fermanı Çıkarıldı. Erzurum, Osmanlı Devleti döneminde ağır kış koşulları nedeniyle vergiden muaf tutulan tek şehir!

Tarihsel süreç içerisinde Osmanlı İmparatorluğu'nun dönemin şartlarına uygun olarak iş dünyasına çeşitli teşvikler verdiği bilinmektedir. Teşvik uygulamaları, ekonomik istikrar ve büyüme gibi ekonomik amaçlar yanında bölgesel dengesizlikler, göç ve sosyal barışın sağlanması gibi sosyal amaçlara da hizmet ediyordu.

Temel Atalay'ın 'Osmanlı İlk Teşvik Fermanı Erzurum İçin Uyguladı' başlıklı yazısında bu konuyu detaylı olarak ele almıştır. İşte sizleri o yazı ile baş başa bırakıyoruz:

Erzurum'da 344 yıl önce Osmanlı padişahı 4. Mehmet'in şehir halkının rahat ve müreffeh yaşayabilmesi ve şehirden göç etmemesi için dönemin ilk teşvik yasasını Erzurum'da uyguladığı yayınladığı Ferman biliniyor.

Erzurum'da ilk teşvik Osmanlı döneminde fermanla uygulamaya konuldu

İlk teşvik yasası Erzurum'da 'fermanla' uygulanmış Dönemin Osmanlı padişahlarından 4. Mehmet, Erzurum'daki ilk Osmanlı camisi olan Lala Mustafa Paşa Camii'nin son cemaat yerinin sağdaki mihrabiyesi üzerine hattat Musfata İzzet'e mermer üzerine vergi muafiyetini içeren 14 satırlık fermanı yazdırdı.

Fermanda, ekonomik olarak yoksulluk sınırında yaşayan Erzurumlulardan önceden alınan 23 kalem verginin kaldırılması buyruldu. Söz konusu fermanda kaldırılan vergileri alanlara ise Allah'ın ve Resul'ünün laneti okundu.

İlk teşvik yasası Erzurum'da 'fermanla' uygulanmış Tarihi fermanda 'Tiz, Erz-ı Rûm'dan vergi alınmaya' ifadesiyle başlayan fermanın içeriği bugünün Türkçesi ile şöyle tercüme edildi:

İlk teşvik yasası Erzurum'da 'fermanla' uygulanmış "Cihanın kendisine itaat ettiği hükümdarın fermanı, taç sahibi padişahın apaçık buyruğu ve hudavendigârın şerefli emiri. Fatihi Ebü'l- feth ve'n-Nasr Sultan Muhammet Han (Allah ona yardım etsin).

Allah'ın rızasını istemek, Resûlünün sünnetini diriltmek ve Allah'ın emrini yüceltmek. Yaratıklara şefkat olmak için cihanın kendisine itaat ettiği Padişah'ın (benim) hükmüm şöyledir, 'Erzurum eyaletindeki bid'atlerden, bulgur ve buğday teklifi; din ve kanuna aykırı olarak gereğinden fazla alınan akça, öşür akça ve hisseyi ödeyip ve çiftçilik yapmayan kürtlerden perakende olarak alınan, odun teklifi, kışlık vergisi, otlak teklifi, muaf akçası, atları kışlaya verme teklifi, yıllık arpa ve develeri besleme teklifi, Paşa'ya bağlılara, köyleri kışla olarak verme teklifi, konak akçası ve koyunsuzlardan koyun adedi, yıllık saman ve yağ teklifi ve post, teftişi, kilise ve namaz kılmayan teftişi, bez , iplik akçası ve köle bedeli, bir yere bağlandıktan sonra, köle, esir bedeli akçası; yün, tırpan akçası, katır ve deve akçası ve işbu anılan yirmi üç adet teklif adedini yasaklayıp, kaldırdım.

Bundan sonra adı geçen vilayete vali olanlardan diğer hakimlerden her kim bu yazılanlardan birini alır ise Allah ve Resulünün laneti üzerine olsun.

Soylu evlatlarından, büyük vezirlerinden ve yüce vekillerinden her kim Osmanlı eyaletinde bu zulm ve bid'atlardan razı olursa Allah'ın meleklerinin ve bütün inananların laneti onların üzerine olsun."

İlk teşvik yasası Erzurum'da 'fermanla' uygulanmıştır.

Hazırlayan: Temel Atalay