İspir'in Hakimi Pir Hacı Bey İdi

İspanyol Seyyah Ruy Gonzales de Clavijo'nun seyahatnamesi Erzurum 'un İspir ilçesinin geçmişine farklı bir bakış açısı getiriyor.

Erzurum'un İspir ilçesinden ve bahsederken bir çok detay veren Seyyah Ruy Gonzales de Clavijo, ilk olarak Viser yani Viranşehir 'den bahsediyor ve valinin Müslüman bir Molla olduğunu aktarıyor. İspir hakiminin ise Timur 'a bağlı Piahacabea (Pir Hoca Bey / Pir Hacı Bey) olduğunu kaydediyor.

İşte Clavijo'nun O Yazısı:

Eylül'ün 11. Cuma günü Viser namında bir kaleye varan Clavijo'u 'Buranın valisi Müslüman bir molla idi. Buradaki molla bütün fıkıh ahkamına vakıf alim bir kimse idi. Molla bizi son derece nezaketle karşılamış yemeğe davet etmiş ve Kara Yusuf'un akınları yüzünden ıstırap çektiğini anlatmıştı.

Bu sırada ahalinin çoğu sürüleriyle birlikte kalenin surlarına iltica etmişler ve bu surette Kara Yusuf'un akınlarından halas bulacaklarını sanmışlardı. Viser'den hareketimizi müteakip rehberimiz bize İspir şehrine uğrayacağımızı ve onun hakimine arzu hürmet edeceğimizi söyledi.

İspir Hakimi Pir Hoca Bey...

İspir hakiminin adı, Piahacabea (Pir Hoca Bey) idi.

İspir arazisi dağlık olduğu halede son derece zengin ve bereketlidir. İspir'e muvasalatımızdan bir gün sonra hakimi görerek hürmetlerimizi arz etmiş ona iki sırmalı hilat hediye etmiş sonra onunla birlikte yemek yemiştik.

Öğleden sonra hâkim bizi memleketinden geçirerek bir rehber vermiş ve bu rehbere bizi Trabzon imparatorunun hududu dahiline sokmasını söylemişti.

Zahmetlere Uğratan Kayalar...

Biz de hareket ettik ve ertesi Pazar sabahı son derece dik bir yoldan dağın tepesine doğru hareket ettik. İlk dört fersahta çırçıplak topraklar arasından geçerek insanları da hayvanları da en büyük zahmetlere uğratan kayalar üzerinden geçmiştik. O gün Gürcistan hududunu geçerek Arakuyel hududuna girdik.' diye seyahatnamesinde bölgeye yer veriyor.

İspir Akademisi Konuya Açıklık Getiriyor...

Paylaşımı yapan İspir Akademisi ve Yaşar Altaş ise, elçilik heyetinin Tortum'dan sonra 16 Rebiyülevvel 808 / 11 Eylül 1405 Cuma günü, Tortum ile İspir arasındaki Viser (Vicer) kalesine geldiklerini iletiyor.

Ayrıca: 'Klaviyo, şehrin hakimini Molla adı veya unvanıyla zikretmektedir. Viserli Molla'nın Kara-Koyunlu Yusuf'un baskılarından çekindiğini ve bu esnada Viser civarında Kara-Koyunluların ezeli düşmanı olan Ak-Koyunlular ile dolu olduğu anlaşılmaktadır. Elçilik heyeti Viser'den sonra İspir'e gelmiştir.

Bu dönemde İspir hakimi Piahacabea (Pir Hoca Bey / Pir Hacı Bey) idi. Pir Hoca Bey de Viserli Molla gibi Türk asıllı olup Timur'a tabi idi. Heyet İspir'e 17 Rebiyülevvel 808 / 12 Eylül 1405 Cumartesi günü gelip burada gerektiği gibi ağırlandıktan sonra 18 Rebiyülevvel 808 / 13 Eylül 1405 Pazar günü sabahleyin Pir Hoca Bey'in onlara verdiği rehber ile İspir'den Arraquiel (Arakuyel)'e geçti. (Arakuyel dediği yer Çamlıkaya Hunut tarafında bir bölge) Burada Gürcüler olarak isimlendirdiği Gürcüleşmiş Ortodoks Kıpçak Türkleri ile karşılaşmışlardır.Heyet, 22 Rebiyülevvel 808 / 17 Eylül 1405 Perşembe günü Trabzon şehrine ulaşmıştır.

789 / 1388 yılında Anadolu'ya giren Timur, İspir bölgesini Erzincan emiri Mutahharten'e vermiştir' ifadelerine yer veriyorlar.

İspir Akademisi not olarak ise, "Viser (Vicer) kalesi denilen Viranşehir kalesini yıllar önce internette uydudan keşfetmiş bu sene de İspav Vakfı Başkanımız Yaşar Yılmaz ağabey ile birlikte Drone ile yerinde görüntülemiştik" diye ekliyor.

İspir 'e Nasıl Gidilir?

Özel araç ile Erzurum ile İspir arası 144 Km olup yaklaşık 2 saat 15 dakika sürmektedir.

Erzurum 'dan Aziziye İlçesi istikametine Erzincan yolu olarak bilinen E 80 karayolu kullanılarak yola çıkılır. Ardından Erzurum Pazaryolu çıkışına girilir ve D 925 karayolu kullanılarak, Pazaryolu 'na varılır. D 925 yolu takip edilerek İspir 'e varılır.

Yanı sıra Erzurum Yakutiye ilçesi Pelit meydanında bulunan İspir seyahat acenteleri tercih edilebilir. Veya Şükrü Paşa semtinde bulunan semt garajından İspir 'e toplu taşıma ile gidilebilir.

Kaynak: Yaşar Altaş / Yaşar Yılmaz / Mahmut Yaşar / İspir Akademisi

Görsel Kaynak: Yaşar Altaş