Kazım Karabekir

ERZURUMLU ÜNLÜLER

KAZIM KARABEKİR - (1882-1948);

Kazım Karabekir, 1882'de İstanbul'da doğdu. Aslen Karaman'ın Gafariyat kasabasındandır. Babası Mehmet Emin Paşa'dır.

Fatih Askeri Rüştiyesi'ni ve ardından Kuleli Askeri İdadisi'ni bitirdi. 14 Mart 1900'de Harp Okulu'na girdi. 6 Aralık 1902'de Mülazım-ı Sani (Teğmen) rütbesiyle piyade sınıfının birincisi olarak Harp Okulu'ndan mezun oldu. Erkân-ı Harp (Kurmay) sınıfına ayrılarak Harp Akademisi'ne başladı. 5 Kasım 1905'de Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle Akademi'yi de birincilikle bitirdi. 10 Aralık 1905'de Edirne'deki II. Ordu'ya atandı. 11 Ocak 1906'da III. Ordu'ya verildi. 13.Seyyar Topçu Alayı, 15. Süvari Avcı Taburu'nda ve Manastır Mıntıka Komutanlığı Erkân-ı Harbiyesi'nde bulundu. Bu dönemde Kâzım Bey İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne girdi. Eşkıya takibinde bulundu. 19 Ağustos 1907'de Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu. 6 Eylül 1907'de İstanbul Harp okulu Tabiye Öğretmen Yardımcılığı'na atandı. 19 Kasım 1908'de Edirne'deki II. Ordu'nun Nizamiye 3. Piyade Tümeni Kurmaylığı'na tayin olundu. 31 Mart Vakası, yani 13 Nisan 1909'da meydana gelen olay üzerine Hareket Ordusu'na katılarak; Mürettep 2. Fırka'nın Kurmay Başkanı olarak İstanbul'a geldi. 1 Nisan 1910'da Arnavutluk Ayaklanması'nı bastırmak için oluşturulan Mürettep Kolordu da Birinci Şube Müdürü ve 15 Ocak 1911'de 10. Edirne Tümeni Kurmay Başkanlığında görevlendirildi. 28 Nisan 1911 günü Harbiye Nezareti'ne verdiği dilekçe ile aile adları olan Karabekir'i yazışmalarda kullanmaya başladı. 9 Nisan 1912'de ek bir görevle vekaleten Bulgar Hududu Edirne Kısmı Komiserliği'ne atandı. 27 Nisan 1912'de Binbaşı oldu. Birinci Balkan Savaşı sırasında Bulgarlara karşı Edirne'yi savunan 10.Tümen'in Kurmay Başkanı iken 22 Nisan 1913'te esir düştü. İkinci Balkan Savaşı sırasında 29 Eylül 1913'te esaretten kurtuldu. 2 Aralık 1913'te Balkan Savaşı sırasında Rusya tebasının uğradığı zararın tespit için oluşturulan Türk-Rus ve Bulgar Karma Komisyonu'na Türk temsilcisi olarak katıldı.

11 Ocak 1914'de Genelkurmay İstihbarat Şubesi Müdür Yardımcılığı'nda görevlendirildi. 3 Ağustos 1914'te Genelkurmay İstihbarat Şube Müdürü tayin edildi. 7 Aralık 1914'te Kaymakam (Yarmay) rütbesine yükseltildi. 6 Ocak 1915'te Mürettep I. Kuvve-i Seferiye Komutanı olarak İran Harekâtı'na memur edildi. 6 Mart 1915'te Beşinci Kolordu 14. Tümen Komutanlığı'na atanarak Marmara ve Karadeniz kıyılarının tahkimatı ile görevlendirildi. Tümeni bir süre sonra Çanakkale Cephesi'ne gönderildi. 26 Ekim 1915'te İstanbul'daki I. Ordu Kurmay Başkanlığı'na atandı. 10 Kasım 1915'te 6. Ordu Kurmay Başkanı olarak Irak Cephesi'ne gönderildi. 14 Aralık 1915'te rütbesi Miralaylık'a (Albay) yükseltildi. 24 Nisan 1916'da 18. Kolordu Komutanı ve 8 Nisan 1917'de becayişen Kafkas Cephesi'ndeki 2. Kolordu Komutanı olarak görevlendirildi. 27 Aralık 1917'de Erzincan karşısındaki I. Kafkas Kolordusu Komutanlığı'na memur edildi. Buradaki görevinde ağır kış şartları altında fedakârlıkla ilerleyerek, Rus subaylarıyla takviye edilmiş Ermeni kuvvetleri ve çetelerinin bütünüyle bozgunu sırasında; 1918 yılının 13 Şubat'ında Erzincan'ı, 12 Mart'ında Erzurum'u 13 Mart'ın da Pasinler'in Merkezi Hasankale'yi kurtardı. Sonrada, 1914 hududunu aşarak; 5 Nisan'da Sarıkamış, 25 Nisan'da Kars'taki hâlâ halkımız arasında "Kırk Yıllık Karagünler" diye acı hatırası anlatılan istilâ esaretine son verdi. 28 Temmuz 1918'de Mirlivalığa (Tümgeneral) yükseltildi. 23 Aralık 1918'de Tekirdağ'daki 14. Kolordu Komutanlığı'na atandı. 2 Mart 1919'da merkezi Erzurum olan 15. Kolordu Komutanlığı'na tayin edildi. 21 Temmuz 1919'da 3. Ordu Müfettiş Vekili olarak görevlendirildi.

23 Temmuz-7 Ağustos 1919'da çalışmalarını yürüten Erzurum Kongresi'nin toplanmasında büyük katkıları oldu. 16 Kasım 1919'da Temsil Heyeti'nin düzenlediği komutanlar toplantısına katıldı. 14 Ocak 1920'de Heyet-i Temsiliye Başkanı Mustafa Kemal Paşa tarafından Şark Cephesi Komutanlığı ile görevlendirildi. 23 Nisan 1920'de açılan Büyük Millet Meclisi Birinci Devresi'nde Edirne Milletvekili olarak meclise girdi. Bu sıfatı üzerinde kalmak kaydı ile Kolordu Komutanlığı'na devam etti. 6 Mayıs 1920'de Erzurum Vali Vekili oldu. 13-14 Haziran 1920'de Ordu Komutanı yetkisi ile Şark Cephesi Komutanlığı'na atandı. 28 Eylül 1920'de Ermenilere karşı taarruzu başlattı. 30 Ekim 1920'de Göle ve Kağızman'dan sonra Kars'ı ikinci defa kurtardı.

31 Ekim 1920'de Feriklik (Korgeneral)'liğe yükseltildi. 7 Kasım 1920'de Gümrü'ye girdi. 3 Aralık 1920'de Büyük Millet Meclisi Murahhası olarak Gümrü Muahedesi'ni imzaladı. 10 Ekim 1921'de biten Kars Konferansı'na Türkiye Baş Murahhası olarak katıldı ve başkanlık etti. 13 Ekim 1921'de Kars Antlaşması'nı imzaladı.

İstiklâl Harbi'nin zaferle bitmesinden sonra 15 Ekim 1922'de Ankara'ya geldi. Edirne Milletvekili sıfatı ile meclise devam etmeye başladı. 17 Şubat 1923'te toplanan İzmir İktisat Kongresi'ne başkanlık etti. Büyük Millet Meclisi'nin ikinci devresinde İstanbul Milletvekili seçildi. 21 Ekim 1923'te merkezi Ankara'da bulunan Birinci Ordu Müfettişliği'ne atandı. 26 Ekim 1924'te Ordu Müfettişliği'nden istifasını bildiren dilekçesini Milli Müdafaa Vekâleti'ne gönderdi. 17 Kasım 1924'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucuları arasında yer aldı ve bir süre sonra Genel Başkanı seçildi. Gazi'ye İzmir'de suikast ile ilgili olarak İstiklâl Mahkemesi'nde yargılandı ve beraat etti. 5 Aralık 1927'de ordu açığında iken emekli edildi. Uzun bir süre politikadan uzaklaştı. Halil Ethem Eldem'in vefatı ile boşalan İstanbul Milletvekilliği'ne 1939 yılında 1374 reyle seçildi. 1943-1946'da yine milletvekili olarak yerini korudu. 5 Ağustos 1946'da TBMM Başkanlığı'na seçildi. 26 Ocak 1948'de Ankara'da öldü.

ALDIĞI NİŞAN, BERAT VE MADALYALAR

Kâzım Karabekir Paşa, başarılı askerlik yaşamı sırasında, Altın Maarif, beşinci Rütbeden Mecidi, Dördüncü Rütbeden Osmani, Muharebe Gümüş Liyakat, Harp Alman İkinci Rütbeden Kron dö Broş Kılınçlı, Avusturya'dan İkinci Sınıf Salip; Alman Demir Salip, Muharebe Gümüş İmtiyaz, Muharebe Altın Liyakat, Kılınçlı İkinci Mecidi, Kılınçlı İkinci Rütbeden Osmanî, İstiklal Madalya ve Nişanları ile ödüllendirilmiştir.

ESERLERİ

Bulgarca, Almanca, Fransızca ve Rusça dilerini bilen Kâzım Karabekir'in çok çeşitli konularda yazdığı bazı eserler şunlardır: