Her Dadaş Onu Tanır!
 

Erzurumlu Dadaş Nafiz Kotan Kimdir?
 

Nafiz Bey 1885 yılında Erzurum'da doğdu. Babası Hacı Ahmet Bey, annesi Esma Hanımdı. 1903 yılında Makbule Hanım ile evlendi, beş çocukları oldu...

1887 Erzurum doğumlu Nafiz Kotan 1946 yılında Erzurum'da vefat etmiştir. Türk havacılık tarihinin önemli isimlerindendir. İlkokuldan itibaren babası ile beraber ticaret hayatına atılmış ve İstanbul'da halı ticareti ile bu girişimlerini devam ettirmiştir. Orduya uçak armağan eden Nafiz Kotan daha sonra mevcut parasını da bulunan Osmanlı Bankası aracılığı ile Atatürk'ün emrine tahsis etmiştir. Takiben ticaretden inşaat sektörüne giren Kotan'ın ne yazık ki işleri burada yolunda gitmemiş ve maddi durumunun kötüleşmesi ile Erzurum'a dönmüştür. Erzurum'da Ticaret Odası Başkanlığı da yapan Kotan şeker hastalığına bağlı gelişen koma neticesinde vefat etmiştir.

1913 te ailesiyle İstanbul'a yerleşti. Birinci Dünya Savaşı sırasında Nafiz Kotan Beyin ordumuza bağış yaparak iki uçak armağan etmiştir. 2.Tayyare Bölüğünde görevlendirilen "BREGUET XIV B" modeli bu uçaklar 21 Mayıs 1922 tarihinde Akşehir Cephe Komutanlığına gönderildi. Uçaklar "Erzurumlu Nafiz" ve "174. Alay" isimleri ile adlandırılmışlardır.

Nafiz Kotan ayrıca kendi parasıyla 4 uçak almıştır. Bu uçaklar İtalyan tasarımcı Celestino Rosatelli tarafından tasarlanmış, FİAT tarafından üretilmiş, 1918 yılından itibaren hizmete girmiş olan iki kişilik keşif uçaklarıydı. (FİAT R.2);. Yokluktan ordumuz uçakları bombardıman için dahi kullanmıştır. Ordu bu uçakları Nafiz-l, Nafiz-2, Nafiz-3, Nafiz-4 olarak adlandırmıştır.

Yapılan gizli toplantılar sonucunda Atatürk ile Nafiz Kotan bu uçakların İstanbul ve İnebolu üzerinden gizlice uçurularak Anadolu'ya getirilmesine karar verdiler.

Ancak o dönemin şartlarında uçaklar uzun mesafe uçamadıkları için, Bolu civarında bir ara alan yapılması ihtiyacı doğmuştu. Bu iş için Üsteğmen Sıtkı (Tanınan) ile makinist Ferit Beyler görevlendirildi. Bu iki gizli görevli, Bolu' da görevlerini icra ettikten soma ilk uçak yola çıktı.

Bir İtalyan pilot tarafından gizlice İstanbul'dan havalanan uçak İnebolu üzerinden Bolu'ya getirildi. Uçak iniş sırasında Bolu' da arızalandı. Yokluklar ve imkânsızlıklar içerisinde ve düşman hatları gerisinde bu uçak için fazla bir şey yapılamadı. İkinci uçak elverişsiz hava şartları dolayısı ile 10 gün gecikme ile Bolu'ya vardı. Bu uçağında deneme uçuşu sonunda, iniş takımı ve pervanesi hasar gördü.

Diğer iki uçağı daha güvenli bir yere sevk edilmesine karar verildi ve karayolu ile Polatlı'ya nakledilen uçaklar için yedek parça siparişi verildi. Parçaların gelmesinden soma makinist Ferit uçakları tamir etti ve orduya teslim etti. Bu iki uçak 1921 yılının Haziran ayında Birinci Tayyare bölüğünde tekrar hizmete başladılar. Her iki uçak da Sakarya Meydan Muharebesinde görev almış, biri Sakarya savaşı sırasında 18 Ağustos 1921 yanarak düşmüş ve mürettebatı şehit olmuştur. Diğeri ise İstiklal Savaşımızın devamı sırasında kaybedilmiştir.

Bağışlar ile ilgili olarak Atatürk, İsmet İnönü, T.B.M.Meclisi Başkanları Tarafından Nafiz Bey'e Gönderilmiş Olan Telgraflar

BİRİNCİ TELGRAF

Mahreci: Ankara
Numarası: 5406
Kelime: 20
İnebolu'da Erzurumlu Nafiz Beyefendi'ye
Hammiyet-i vataniyeniz şayanı şükrandır. Telgrafınız yarın Meclis'te alenen okunacaktır efendim. 11.12.1921
Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal

İKİNCİ TELGRAF

Mahreci: B.M. Meclisi
Numarası: 821
Kelime: 80
Alındığı Mah. Ankara 2/2/1922
Saat: 4.20
İnebolu 'da Hacı Ahmedzade Nafiz Bey 'e
Orduya hediye buyurulan tayyarelerden dolayı Büyük Millet Meclisi namına beyan-ı teşekkür ederim Efendim. 2/2/1922
Büyük Millet Meclisi Reis Hasan Fehmi

ÜÇÜNCÜ TELGRAF

B.M.M. Riyaseti
Baş Kitabet Kalemi
270/557
Ankara 12/5/1922
Tüccardan Erzurumlu Nafiz Bey'e
Ordu-yu Milli'ye bu kere de bir ikinci tayyare ihdası suretiyle ibraz buyurulan hamiyetten Meclis heyet-i umumiyesi haberdar edilmiştir. Beyanı teşekkür olunur Efendim.
Büyük Millet Meclisi Sanisi Adnan""

DÖRDÜNCÜ TELGRAF

Mahreci: Garp Cephesi
Numarası: 871
Kelime: 40
Alındığı Tarih 19 Mayıs 1922 / Saat 10.5
Ankara 'da Erzurumlu Nafiz Beyefendi ye
Orduya ihda buyurulan ve nam-ı alilerine izafe edilen tayyare 13/5/1921 Aksu 'da bulunan düşman üzerine bombalar atmıştır. Ahiren Aksu'da bulunan muhbirimizden alınan malumattan tayyaremiz, biri kollarına tesadüfünde yirmi mekkari hayvanı telefe ve mecruh olmuş ve diğer bir bomba da Seyid Alaşehir köyünde düşman piyade bölüğü düştüğü bildirilmiştir. Pek kıymettar bir hediyeniz olan tayyare vazifeyi Kemal-i muvaffakiyetle ifa edenler tayyareci Vahid ve Basri efendiler olduğunu cevaben ihtiramatıma terdifen arz ederim Efendim. 18 Mayıs 1922
Garp Cephesi Komutanı
İsmet

BEŞİNCİ TELGRAF

Mahreci: Garp Cephesi
Kelime 17
Ankara 'da Tüccar-ı Mutebereden Erzurumlu Nafiz Beyefendi'ye
Bilmukabele arz-ı tebrikat eder ve istihlas-ı vatan yolundaki mücahedemize hidamat-ı bergüzidelerinden dolayı teşekküratımı tekrar eylerim. 17 Haziran1922
Garp Cephesi Kumandanı
İsmet

ALTINCI TELGRAF

Mahreci: Garp Cephesi
Numarası: 6
Kelime: 40
İnebolu 'da Tüccar Erzurumlu Nafiz Beyefendi ye
Orduya ihya buyurulan tayyare bugün Eskişehir'e vasıl olmuştur. İnşallah eseri himmetiniz büyük muzafferiyetlerin kazanılmasına...
Bilhassa takdimi tebrikat ve teşekkürat ederim Efendim. 1 Temmuz 1922.
Garp Cephesi Kumandanı.
İsmet
18.01.2006/kk

KAYNAKLAR:
- Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: VIII, Sayı: 24 Temmuz 1992
- Yıllar Boyu yakın Tarih Dergisi, Cilt: I, Sayı: 5, Ağustos 1978
- www.tayyareci.com Kurtuluş Savaşı uçakları, BREGUET 14 B 2
- Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: VIII, Sayı: 24 Temmuz 1992"