Oltu ilçe merkezinde, Oltu Çayı kıyısındaki tepe üzerinde bulunan kale, M.Ö. 4. yüzyılda Urartular tarafından yaptırılmıştır.

Oltu'nun mahallelerini çevreleyen dış kale surları gü­nümüze ulaşamazken, doğal kayalıklar üze­rinde yer alan iç kale, sağlamlığı ve bütün ihtişamıyla dikkat çekmektedir.

İç kalenin çevresi, yüksek ve kalın sur duvarları ve burçlarla takviye edilmiştir. "Ehmedek" de denilen iç kale üzerinde, sarnıçlar, bir türbe, bir şapel ile kale muhafızlarına ait mekânlar bulunmaktadır.

Kalenin kuzeybatıdaki burç ve sınır duvarla­rının geçmişte çok daha görkemli bir nitelik taşıdığı anlaşılmaktadır. Ehmedek'ten Oltu Çayı'na inen gizli bir suyolu da bulunmaktadır. İç kalenin doğu eteğinde, aslı Selçuk­lulara kadar uzanan ve künklerle iç kaleye bağlı olan Selçuklu Hamamı ile kale organik bir bütünlük oluşturmaktadır.

Osmanlı döneminde bir süre kervansaray olarak da kullanılan Oltu Kalesi, 3000 metrekarelik bir alanın üstüne kurulmuştur. Kesme taştan yapılan kale, Bizans, Selçuklu, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Osmanlı dönemlerinde onarım geçirmiş, son olarak 1998-1999 yıllarında restore edilmiş ve sağlamlaştırılmıştır.

Oltu Kalesi'ndeki Şapel

İç Kalenin kuzeydoğu köşesindeki, dik ve yüksek burcun üzerinde, temel seviyesinde kalmış bir şapel bulunmaktadır.

Altı yapraklı yonca planına sahip olan şapel, 10-11. yüzyıllarda, yörede hâkimiyeti ellerinde bulunduran Gürcüler tarafından yaptırılmıştır.

Temel seviyesinde profilli, yer yer süslemeli blok taşların kullanıldığı yapıda, güneş saati motifi dikkat çekmektedir. Şapelin batıdan bir girişi, doğu yönde de apsis yuvarlağı yer almaktadır.

Kaynak: Erzurum Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü