Soldan üçüncü çeşmenin üzerindeki kitabeye göre; H. 964 /M. 1556 tarihinde yapılmıştır.

Taş mağazalar Caddesinin başında, Şafiiler Camii'nin altında yer almaktadır.

Kitabe 0.56m. x 0.35m. Ölçülerindedir. Mermer malzemeye Tâlik hatla iki satır halinde şu Farsça kitabe yer alır:

1- Sultan

2- İn binara imaret gerdân Han Hazreti Süleyman

3- Yakub ilahî ez rahmet et mahrum megerdân Sene 964.

Anlamı: Bu binayı Hazreti Süleyman Han adına Yakub yaptı. Allah Onu rahmetinden mahrum etmesin. Yıl 1556.

Kitabeye göre Kanuni Sultan Süleyman zamanında Yakup adlı birisi tarafından yapılmıştır. Bu çeşme Erzurum'da üzerinde kitabesi ile bize kadar gelebilen en eski Osmanlı eseridir. Çeşmeyi yaptıran Yakup hakkında ise bilgi yoktur.

Sağdan birinci çeşme üzerinde 0.25m. x 0.25m. Ölçülerinde mermer üzerine Tâlik hatla şu Farsça kitabe yazılıdır.

1- Emin vakf-ı Feyzullah Hafız

2- İmaret kert der tarih-i erğed /1205

Anlamı: ""Erğed"" tarihinde Hafız Feyzullah Vakfı imareti yapıldı. 1790.

Kitabe vakfın emini Hafız Feyzullah, Erğed tarihinde imar etmiştir manasınadır. Erğed kelimesi ebced hesabına vurulunca H.1205 / M.1790 tarihi çıkar ki bu tarih rakamla kitabenin altına yazılmıştır.

Erzurum Çeşmeleri içerisinde en çok tanınanlardan biri olan Şabahane Çeşme sularının halk arasında göz ve böbrek hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Oldukça tatlı ve sertlik derecesi az olan çeşme suyu yine Erzurum'un en temiz yer sularından biridir. Hemen Kale altından çıkan yer suyu çok kısa bir yolla çeşmelere ulaşır. Yol üzerinde mesken bulunmadığı için suyoluna zarar verebilecek ve suyu kirletecek olumsuz etkenlerden uzaktır.

Tanımı: Çeşmeler dizisi Şafiiler Camii'nin altında yer almaktadır. Çeşme yüzleri doğuya bakmaktadır. Birbirine bitişik altı çeşmeden oluşan bu dizinin
üst kısmında bir sıra mukarnas yer almaktadır. Çeşme nişleri sivri kemerlidir. Kemer yüzlerinde fisto bordür yer alır. Kilit taşları üzerinde bitki, geometrik ve figürlü süsleme bulunmaktadır.

Kitabenin bulunduğu soldan üçüncü çeşmenin üzerinde simetrik olarak yerleştirilmiş iki güvercin figürü yer alır. Güvercinler av ve avcılıkla ilgili olmasına rağmen orijinal anlamlarının eski Türk Kültür çevresinde yaygınlık kazandığını görmekteyiz. Bu çeşit figürler daha ziyade mezar taşları ve türbelerde görülmektedir. Ayrıca kemer köşelerine çeşitli bezemelere sahip rozetler yerleştirilmiştir. Çeşme nişlerinde tas yuvasına yer verilmemiştir. Lüleler pirinçten yapılmış olup, tekne kısımları toprağa gömülüdür. Artık sular teknelerin alt tarafında açılan küçük deliklerden birbirine geçmek suretiyle en kuzeydeki teknede toplanır oradan da kanalizasyona verilir.

Şafiiler Camii altında yer alan çeşmelerin( Şabahane Çeşmeleri) su kaynağı Erzurum İç Kalesi altındadır.

Ölçüleri:

Toplam Genişlik: 12.70m. Çeşme Yüksekliği: 2.65m. Kemer Genişliği: 1.60m. Kemer Yüksekliği: 1.90m. Kemer Derinliği: 0.26m.

Bugünkü Durumu: Çeşmenin tüm elemanları düzgün bazalt kesme taştan inşa edilmiştir. Yer suyu akmaktadır.

Kaynak: ESKİ Genel Müd. Kültür Serisi-1